Ani gelişiyor.
Bazen bölgesel bazen ise tüm beyni ilgilendiriyor.
İşlevsel bir bozukluk olarak biliniyor.
Vücut fonksiyonlarında kalıcı hasara neden oluyor.
Belirtileri bazen vücudun yarısında uyuşukluk oluyor bazen kuvvetsizlik kimi zaman ise konuşma ve görme bozukluları…
Dengesizlik, bilinç değişiklikleri de cabası…
Beraberinde ölümleri getirdiği de sır değil.
Öyle ki; Dünya Sağlık Örgütü’ne göre kalp hastalıkları ve kanserden sonra erişkin nüfusta en sık görülen ölüm nedeni.
İnmeden bahsediyoruz.
Ölümcül olduğu kadar önlenebilir de.
Dünya İnme Günü’nde bu önemli hastalık hakkında uzmanlar konuştu.
Nasıl önlenebilir?
Her uyuşma inme belirtisi midir_
Tedavi edilebilir mi?
Dahası Türkiye’deki yaygınlığı ne durumda?
İşte yanıtları.
İnme yüzünden ölenlerin sayısı trafik kazalarında ölenlerin iki katı
İnme dünyadaki en yaygın hastalıklardan biri.
Hem bu hastalığa dikkat çekmek hem tedavi edici koşulların iyileştirilmesini sağlamak için iki gün seçildi.
Biri 10 Mayıs İnme Farkındalık Günü.
Diğeri ise World Stroke Organization yani Dünya İnme Organizasyonu’nun ilan ettiği 29 Ekim Dünya İnme Günü.
Türk Beyin Damar Hastalıkları Derneği Başkanı ve Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Akif Topçuoğlu, Türkiye’de her 14 dakikada bir kişinin inme yüzünden hayatını yitirdiğini söylüyor.
Aslında Türkiye’nin nüfusunun giderek yaşlanması inme yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısının artışıyla doğru orantılı.
Topçuoğlu, hastalığın çoğunlukla ani tıkanmadan meydana geldiğini belirtiyor.
Son birkaç yıla bakıldığında Türkiye’de yılda yaklaşık 40 bin insan inme nedeniyle hayatını kaybetti.
Türk Nöroloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Şerefnur Öztürk, bu rakam için “Bütün kazalar dikkate alındığında bile kazalarda ölenlerin neredeyse iki katı” tespiti yapıyor.
Kimilerine göre bu tespit abartılı gibi görünebilir.
Ama son 10 yılda trafik kazalarında 52 bin kişinin öldüğü göz önüne alındığında tablonun vehameti kendiliğinden ortaya çıkıyor.
Her dakikada 1 kişi inme geçiriyor
Dünyada ise yılda 17 milyon kişi inme geçiriyor, bu ise her dakikada bir kişinin inme geçirdiği anlamına geliyor.
Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa Şırlak, dünyada 1 yıl zarfında yaklaşık 6 milyon insanın inme yüzünden öldüğünü söylüyor.
Beyin damar hastalıklarına bağlı olarak yürüme ve konuşma yetisini kaybedenler yiyemiyor, içemiyor, işini yapamıyor.
Kısacası bakıma muhtaç kalıyor.
İnme nasıl önlenir?
Uzmanlara göre bu hastalığı önlemek mümkün.
Bunun için de ‘3D’ gerekiyor.
Yani düzenli hekim kontrolü, düzenli gıda ve düzenli egzersiz…
Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Akif Topçuoğlu’na göre izlenmesi gereken yol aslında o kadar da zor değil:
“1- Yalnızca boy ve kilo değil kan basıncımızı, kolesterol ve kan şekeri de takip edilmeli
2- Orta yaştan başlayarak sağlık kuruluşlarına damar sağlığı kontrolü için gidilmeli
3- Sağlıklı beslenilmeli, yağ ve tuz miktarı azaltılmalı, meyve ve sebze miktarı artırılmalı
4- Kilo almamalı, düzenli egzersiz yapılmalı, stresten korunmalı
5- Sigara içilmemeli”
Aile geçmişine dikkat!
Prof. Dr. Mustafa Şırlak da benzer tespitler yapıyor.
Bununla birlikte dikkat çektiği bir başka husus da var, o da ailenin hastalık hikayesi:
“Özellikle ailesel risk faktörü olan hastaların, ailesinde inme veya kalp hastalığı olmasa bile biyokimyaya yansıyan hiperkolesterolemi, hipertriglisemi gibi yağ ve kolestrol yükseklikleri olan hastaların damarlarına baktırması gerekiyor. Girişimsel olmayan tanısal yöntemlerle, ultrason, MR, tomografik anjiyo gibi damarlar değerlendirilebiliyor. Damar sertliği bir süreç, bunun önüne geçemezsiniz, ancak risk faktörlerini azaltabilirsiniz, yaşam tarzı değişiklikleriyle. Biyokimyanıza yansıyan sonuç varsa mutlaka ilaç da dahil olmak üzere önlem almak zorundasınız.”
Vakaların büyük kısmı evde meydana geliyor
Çoğu vaka evde meydana geliyor.
Vakaların yarısı acil yardım talebinde bulunuyor.
Ciddi bir ekonomik yükü de beraberinde getiren hastalığın belirtileri erken dönemde çok önemsenmiyor.
Ama bunun bedeli genellikle ağır oluyor.
Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Acil Servis paramediği ve Kıbrıs Türk Paramedikler Derneği Başkanı Dağhan Aylanç, tıpkı hekimler gibi FAST aktivasyonuna vurgu yapıyor.
Paramediklerin ne dediği çok önemli.
Zira hastane öncesi acil bakımın önemli bir parçasını oluşturan ve kritik durumdaki hastaya ilk müdahaleyi yapan bu meslek grubu.
Aylanç, FAST’in açılımının yüz (face), kollar (arms), konuşma (speech), zaman (time) olduğunu söylüyor.
Bir başka deyişle bu eğer bunlarda sıkıntı varsa zaman önem kazanıyor ve her zamankinden ‘hızlı’ davranmak gerekiyor.
İlk 6 saat çok önemli
İnmede ilk 6 saatin önemine işaret eden Prof. Dr. Mustafa Şırlak, konuşmada problem, güçsüzlük ve his kaybını en dikkat edilmesi gereken bulgular olduğunu söylüyor.
Zira inme, hızlı müdahale ve tedavi edilmesi gereken bir hastalık.
Temel kural geri dönülemez aşamaya varmadan müdahale edebilme şansını yitirmemek.
Sağlık Bakanlığı da inmenin oluşumundaki en önemli etkenin damarlardaki yağ birikimi olduğunu belirtiyor.
Tütün kullanımı, sağlıksız beslenme ve yetersiz fiziksel aktivite ise bu yağ birikiminin oluşumunda en önemli etkenler olduğu biliniyor.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE
