Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yapılan bir araştırmaya göre partikül kirliliği olmasaydı insan hayatı ortalama 2.6 yıl daha uzun olurdu.
Hindistan, Çin ve ABD gibi yerlerde kirlilik insan hayatının 12 yıl kadar kısalmasına yol açıyor. Bu konuda önemli reformlara imza atan Avrupa’da ise Polonya ‘en kirli ülke’ konumunda.
Partikül kirliliğinden dolayı insan ömrü son 18 yılda 9 ay azaldı. Dünya Sağlık Örgütü’nün kriterlerine uyulsaydı 4.1 milyar kişinin yaşam süresi 3 yıldan fazla uzayacaktı.
Chicago Üniversitesi Enerji Politikası Enstitüsü’nde yapılan çalışma günümüz dünyasında en büyük sorunların başında gelen hava kirliliğinin yıkıcı etkisini ortaya koyuyor.
Hava kirliliği insan ömrünü en fazla kısaltan etken
İnsan ömrünü en fazla kısaltan etken PM2.5 olarak adlandırılan havadaki 2.5 mikrondan küçük partiküler maddeler. Akciğerlere ve kan dolaşımına derinlemesine nüfuz edecek kadar küçük olan PM2.5; solunum ve kardiyovasküler problemlere ve kansere neden oluyor.
Chicago Üniversitesi’ndan araştırmacılar 1998’den 2016 yılına kadar uydudan hazırlanmış hava kirliliğine neden olan PM2.5 parçacıklarının haritalarını inceledi.
Bu partikülleri içermeyen havayı soluyanların ne kadar daha uzun ömrü olabileceği hesaplandı.
Air Quality Life Index (AQLI) sonuçları hava kirliliği ve insan hayatı arasındaki ilişki hakkında gelinen noktayı gözler önüne seriyor.
Enerji Politikası Enstitüsü Direktörü ve raporu kaleme alan ekibin başındaki Michael Greenstone, dünyada güçlü politikaların hava kalitesini değiştirebileceğinin ve insan ömrünün bu şekilde uzatılabileceğinin altını çiziyor.
12.8 milyar kayıp yıl uyarısı
AQLI’ye göre günümüzdeki şekilde partikül kirliliği devam ederse küresel nüfus toplamda 12.8 milyar yıl ömründen kaybetmiş olacak. Bunun anlamı ortalama bir insan 1.8 yıl daha az yaşayacak. Ancak kurallara uyulması durumunda insan ömrü 1.76 yıl artacak ve 74 yaş seviyesine çıkacak.
Bu noktada sigara içilmesi ortalama insan ömrünün 1.6 yıl azalmasına neden oluyor. Bu oran alkol ve uyuşturucu kullanımında 11 ay; sağlıksız su ve temizlik sorunları 7 ay; HIV/AIDS 4 ay; çatışma ve terörizm 22 gün.
Hava kirliliği diğer koşullarla kıyaslandığında insan ömrünü en fazla etkileyen faktör konumunda. Dünya nüfusunun yüzde 75’i Dünya Sağlık Örgütü’nün PM2.5 kriterini aşan yerlerde yaşıyor.
Hindistan: Hava kirliliği ömrü 12 yıldan fazla kısaltıyor
Hindistan’da hava kirliliği insan ömrünü ortalama 5.3 yıl azaltıyor. Delhi-Hapur ve Bulandshahr bölgelerinde bu 12 yıldan fazla. Bu iki bölge dünyada hava kirliliğinin insana en fazla zarar verdiği yerler olarak biliniyor. Nepal de bu oran 5.4 yıl.
Hava kirliliği konusunda önemli reformlar yapan Çin bazı kömür yakıtlı fabrikaları yasakladı, madenleri kapattı ve araç sayısına sınırlama getirdi. Ancak bu ülkede insanların ortalama ömürleri 3.9 yıl azalıyor; hava kirliliğinin en üst seviyede görüldüğü yerlerde bu 8 yıla kadar çıkıyor.
Çin’de dört yıl içinde ülkenin en fazla nüfuslu bölgelerinde PM2.5 oranları yüzde 32 seviyesinde düştü. Sadece başkent Pekin’de geçtiğimiz yıl hava kirliliği yüzde 20 oranında azaldı.
ABD’de yaşayanlar da hayatlarından bir yıl kaybediyor. California’da Fresno County bölgesi 2 yıl ile bu ülkedeki en yüksek orana sahip yer.
Avrupa’da en kirli ülke Polonya
Avrupa’da özellikle 1998 yılından bu yana hava kirliliğiyle mücadelede iyileştirmeler yapılıyor. Ancak Polonya gibi bazı ülkelerde kirliliğin ciddi sonuçları oluyor. Bu ülkede insanlar ömürlerinden ortalama 2 yıl kaybediyor.
Kurallara uyulsaydı insan ömrü kaç yıl uzardı?
Rapora göre Dünya Sağlık Örgütü’nün 2.5 mikrondan küçük partiküler madde (PM2.5) rehberindeki rakamlar karşılansaydı insan ömrü daha uzun olacaktı:
Dünyada 4.1 milyar insanın ömrü 3 yıldan fazla uzayacaktı.
Asya’da 347 milyon insan 5-7 yıl daha uzun yaşayacaktı. Nepal nüfusunun yüzde 35’i, Bangladeş’in yüzde 16’sı, Çin’in yüzde 13’ü, Pakistan’ın yüzde 10’u ve Hindistan’ın yüzde 9’u bu orana uzun hayata sahip olacaktı.
Hindistan’ın kuzeyinde ülke nüfusunun yüzde 23’üne tekamül eden 288 milyon insan en az 7 yıl daha yaşayacaktı.
Afrika ve Asya’da 937 milyon insanın ortalama ömrü 3-5 yıl uzayacaktı.
İnsan ömrü 18 yılda 9 ay kısaldı
Partikül kirliliği 1998’den 2016 yılına kadar artış gösterdi. Bu süre zarfında dünyada insan ömrü yaklaşık 9 ay kısaldı. Ancak Dünya Dağlık Örgütü’nün kriterlerine uyulsaydı 1998’de insan ömrü 1 yıl, 2016’de 1.8 yıl fazla olacaktı.
Aynı süre aralığında hava kirliliği en çok Asya ve Afrika başta olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde arttı. Geçtiğimiz 20 yılda sanayileşme, ekonomik kalkınma ve nüfus artışı bu ülkelerdeki enerji talebini yükseltti. Aşırı ekonomik büyümenin olduğu Çin 1995-2015 yılları arasında kömür kaynaklı elektrik üretimi 5 kattan fazla arttı.
Buna karşılık Kuzey Amerika ve birçok Avrupa ülkesinde partikül kirliliği son yıllarda azaldı. Kirliliğe yol açan endüstrilerin yurt dışına çıkarılması ve uygulamada başarıya ulaşan hava kirliliği politikaları bu düşüşte en büyük etkenler olarak görülüyor.
KAYNAK: EURONEWS TÜRKÇE – BAHTİYAR KÜÇÜK
