Bilim kurgu yazarı HG Wells, 20. yüzyılın başında insanların kediler hakkındaki algılarını değiştirmesiyle ünlü İngiliz sanatçı, ressam ve grafiker Louis Wain hakkında bunları söylüyor.
Wain’in, kendisine ilham veren eşini kaybettikten sonra ruh sağlığının bozulmasıyla yoksulluğa ve akıl hastanesine uzanan trajik hikayesi, Benedict Cumberbatch ve Claire Foy’un oynadığı Louis Wain’in Renkli Dünyası filmiyle izleyiciye sunuluyor.
Film, Türkiye’de Cuma günü vizyona girecek.
Bir Londra hikayesi
5 Ağustos 1860’ta Clerkenwell’de doğan Louis Wain, aynı zamanda öğrenci olduğu West London School of Art’ta öğretmen olarak iş buldu, dergiler ve gazeteler için çalıştı.
Yeteneği sayesinde neredeyse hiç işsiz kalmıyordu.
Bethlem Zihin Müzesi Müdürü Colin Gale de, “Wain geçimini, fotoğrafın çoğaltılamadığı zamanlarda Illustrated London News gibi yayınlar için gravürler yaparak sağlıyordu” diyor.
Ancak onu ünlü yapan yeteneği değil, bir aile trajedisiydi.
23 yaşında evlendiği Emily Richardson kısa süre sonra meme kanseri oldu.
Wain, Emily’nin son yıllarında, onu eğlendirmek için aile kedisi Peter’ın çizimlerini yapıyordu.
Ancak Illustrated London News’in editörleri, bu resimleri gördükten sonra bunların bir kısmını basmayı teklif etti.
Karısının ölümünden günler önce, çizimi 11 gün süren 150 karelik Bir Kedinin Noel Partisi (A Kitten’s Christmas Party) serisi gazeteye basıldı.
İnsan gibi davranan kediler çizdi
Gale, “Bir gecede sansasyon yarattı” diyor ve ekliyor:
“İnsanlar onun kedi resimlerini sevdi çünkü onlar sadece kedi değildi, insanların yaptığı işleri yapıyorlardı”.
Wain genellikle dışarıda oturduğu zaman etrafındaki insanları gizlice çizer, ancak onları kedilere dönüştürürdü.
Çizimlerinde kriket oynayan, çay içen, yol yapan, bisiklete binen kediler vardı.
Gale, sanatçının çizimlerinde insanların davranışlarıyla alay ettiğini hatta birkaç politik hiciv karikatürü de yaptığını belirtiyor.
Eski İngiltere Başbakanı Winston Churchill’i de bir kedi olarak çizmişti örneğin ama hepsinde son derece nazikti.
Noel ve yeni yıl ajandalarında, kartpostalda yer alan çizimleri onun daha da ün kazanmasına neden oldu.
1968’de Wain’in biyografini hazırlayan Rodney Dale’e göre sanatçı, “halkın kedilere karşı tutumunu ve hislerini büyük ölçüde etkiledi”.
Akıl hastanesine giden yol
Bu başarıya rağmen para sıkıntısı onun hayatında her zaman devam etti.
Telif hakkının peşine düşmüyor, parasını takip etmiyordu. Bu da onu giderek fakirleştirdi.
Her zaman eksantrik olarak kabul edilen Wain’in ruh sağlığı da yaşlandıkça bozuldu.
Birlikte yaşadığı kız kardeşlerine kötü davranıyor ve şiddet kullanıyordu.
Haziran 1924’te, 63 yaşındayken “deli” olduğu gerekçesiyle Londra’nın güneyindeki Tooting’deki Hastanesi’nin yoksullar bölümüne kapatıldı.
Sonraki yıl durum bir gazeteci tarafından fark edildi ve ona daha iyi bakılması için kampanya başlatıldı.
Dönemin İngiltere Başbakanı Ramsay MacDonald da kampanyayı destekleyenler arasındaydı.
Hatta Wain’in kız kardeşlerine az miktarda bir emekli maaşı bağlanmasını bile sağladı.
HG Wells de sanatçıyı desteklemek için radyoda yayın yaptı ve çok geçmeden Wain’in, Londra’nın güneyindeki Bethlem Hastanesi’nin daha rahat olan ortamına taşınması için gereken para toplandı.
Müze müdürü Gale, ruhsal bozuklukların 100 yıl önce de damgalandığını, bunun genelde bir aile sırrı olarak saklandığını söylüyor:
“Fakat Louis Wain’e karşı öyle bir halk sevgisi vardı ki… Sanırım durumu ne olursa olsun, ki bu konuda hala bir belirsizlik var, insanlar ona ihtiyacı olduğu gibi bakılmasını istediler”.
Çalışması için uygun ortam yaratıldı
Bethlem Hastanesi çalışanları, sessiz ve uyumlu bir hasta olan Wain’e olabildiğince keyifli bir ortam yaratmaya çalıştı.
“O zaman finansal kaygılardan kurtuldu, sanatını sadece aşk için yaptı. Hastane de bunu fark etti ve devam etmesi için ona ihtiyaç duyduğu her şeyi sağladı” diyor Gale.
Hastane personeli Wain’e bir Noel’de binanın dekorasyonuna yardım etmek isteyip istemediğini sordu.
Oradaki aynaları tuvali olarak kullanan sanatçı kedileri Noel etkinliklerinin bir parçası haline getirdi.
Bugün bu çalışmalar, hala kullanılan Bethlem Hastanesi’nin bir parçası olan Zihin Müzesi’ndeki Wain sergisinin bir parçasını oluşturuyor.
Kurum 1930’da Londra’nın güneydoğusundaki Beckenham’daki şimdiki yerine taşındığında, Wain oradan ayrıldı.
St. Albans yakınlarındaki Napsbury Hastanesi’ne transfer edildi ve Temmuz 1939’da ölümüne kadar orada çizim yapmaya devam etti.
Gale’e göre, müzedeki sergi ve film sadece Wain’i halka hatırlatmıyor aynı zamanda ruh sağlığıyla ilgili farkındalık da yaratıyor:
“Onun işleri saf neşe ve eğlence yayıyor”.
Dünyanın en eski psikiyatri kurumu Bethlem Hastanesi, 1247’de Londra’nın merkezindeki Bishopsgate yakınlarında, Haçlı Seferleri için yola çıkan şövalyelere hizmet etmek üzere Bethlehem St. Mary Kilisesi’nin bir parçası olarak kurulmuştu.
1403’ten itibarense ruh sağlığı için kullanıldığı düşünülüyor.
Bugün hala hastane hizmeti devam ediyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
