Greenpeace tarafından yayınlanan IQAir AirVisual 2018 Dünya Hava Kalitesi Raporu‘na göre hava kirliliği erken ölüme neden olan en yaygın nederler arasında dördüncü sırada.
En kirli şehir Delhi, en kirli ülke Bangladeş
Rapor havadaki zararlı parçacık oranı PM2.5 değerlerine göre en kirli şehir ve ülkeler sıralamasını da gösteriyor. Buna göre dünyanın en kirli şehri Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi. Bangladeş ise en kirli ülke.
Türkiye en kirli ülkeler sıralamasında 73 ülke arasından 31’inci sırada. Listede ilk 50’de Hindistan ve Çin şehirleri çoğunlukta.
Türkiye’nin en kirli ilçesi Kazımkarabekir
Türkiye’de dört şehir Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) tarafından konulan kirlilik üst limitinin üç katının üzerinde. 2018 yılı zararlı parçacık oranı ortalamalarına göre Kazımkarabekir (Karaman), Keşan (Edirne), Amasya, Pınarhisar (Kırklareli), Erzincan, Bursa ve Çorum en kirli ilçe ve şehirler. Arnavutköy (İstanbul), Giresun, Edirne, Artvin ve Şarkikaraağaç (Isparta) ise havası en temiz ilçe ve şehirler.
Ortadoğu’da gerçek zamanlı hava kirliliği sensörü bulunan ülkelerin sayısı ise fazla değil: Kıbrıs, İsrail ve Türkiye bölgede bu anlamda altyapıya sahip üç ülke. Bosna-Hersek, Makedonya ve Kosova’da da 10 kent en kirli kentler listesinin ilk yüzde 10’luk bölümünde.
Raporun diğer bulguları ise şöyle:
*3 binden fazla şehrin yüzde 64’ü WHO tarafından belirlenen zararlı parçacık oranı (PM2.5 yüzdesi) limitlerinin üzerinde.
*Güney Asya’daki şehirlerin yüzde 99’u, Güney Doğu Asya şehirlerinin yüzde 95’i ve Doğu Asya şehirlerinin yüzde 89’u bu üst limiti aşmış durumda. Bu sebeple de ilk 100’de Hindistan, Çin, Pakistan ve Bangladeş şehirleri yer alıyor.
*Dünyadaki en kirli 30 şehrin 18’i Hindistan, Pakistan ve Bangladeş’te yer alıyor. Pakistan’ın verileri araştırmaya bu yıl ilk kez dahil edildi.
*Jakarta (Endonezya) ve Hanoi (Vietnam) 2018’de Güneydoğu Asya’nın en kirli iki şehri oldu. Pekin’de hava kalitesi düzelirken, Jakarta’nın hava kirliliğiyle ünlü Pekin’i geçme riski var.
*Çin’de 2017’den 2018’e şehirlerdeki kirli parçacık oranı yüzde 12 düştü. Pekin 2018’de dünyanın en kirli 122’nci şehri oldu.
*Ortadoğu’da Kuveyt, Dubai ve Manama gibi şehirler ise WHO üst limitinin yüzde 500 üzerinde. Ülkeler bakımından incelendiğinde Bangladeş dünyanın en kirli havasına sahip ülkesi olurken, Pakistan ve Hindistan ikinci ve üçüncü sırada yer alıyor.
*İlk on içinde yer alan en kirli ülkeler sırasıyla şöyle: Bangladeş, Pakistan, Hindistan, Afganistan, Bahreyn, Moğolistan, Kuveyt, Nepal, Birleşik Arap Emirlikleri ve Nijerya. Endonezya ve Çin gibi çok nüfuslu iki Asya ülkesi de 11 ve 12’inci sırada yer alıyor.
*WHO tarafından zararlı parçacık oranı 10 μg/m3 olarak belirlenmişken, Bangladeş’te bu oran yüzde 97.10. Çin’de 41.47 olan PM2.5 yüzdesi Türkiye’de ise 21.90 μg/m3. Yani birçok gelişmekte olan ekonomiye göre daha temiz bir havamız olsa da, WHO limitlerinin iki katında kirliliğe sahip bir ülkeyiz.
*ABD ve Kanada’da ortalama hava kalitesi küresel olarak karşılaştırıldığında iyi olsa da, Ağustos ve Kasım ayında yaşanan büyük yangınlar sebebiyle bu aylarda en kirli on şehrin beşi Kuzey Amerika’da yer aldı.
*Çok yüksek nüfuslu ülkelerde – kıta Afrikası ve Güney Amerika da dahil – yeterli hava kalitesi ölçüm altyapısı bulunmuyor.
*En temiz ülkeler ise birçok alanda olduğu gibi İskandinav ülkelerinin hakim olduğu bir liste. İzlanda yüzde 5.05 μg/m3 ile en temiz ülke olurken, Finlandiya, Avustralya, Estonya, İsveç, Norveç, Yeni Zelanda, Kanada, ABD ve Portekiz hava kirliliğinin en az olduğu ülkeler listesinde ilk onda yer alıyor.
*İstanbul ise araştırmaya dahil edilen 3 binden fazla şehir arasında hava kirliliği bakımından 634’üncü sırada geliyor.
KAYNAK: DİKEN
