25-27 Nisan tarihlerinde Çin’de gerçekleşecek ‘Kuşak ve Yol Forumu’ öncesi Çin yatırımlarına dair tartışmalar hız kazanırken, bağımsız düşünce kuruluşu E3G tarafından YouGov’a yaptırılan anket araştırması, Nisan 2019’da Endonezya, Pakistan, Filipinler, Güney Afrika, Türkiye ve Vietnam’da gerçekleştirildi. Enerji sektöründe yabancı yatırım hakkında çokuluslu ölçekte gerçekleştirilen ilk kamuoyu araştırması niteliğindeki anketin sonuçlarına göre Türkiye dahil altı ülkenin hepsinde vatandaşlar fosil enerji yatırımlarını desteklemiyor ve temiz enerji istiyor.
Düşük karbon ekonomisine küresel dönüşümü hızlandırmak amacıyla çalışan bağımsız bir iklim değişikliği düşünce kuruluşu olan E3G tarafından yaptırılan anketin Türkiye ve diğer beş ülkeye ilişkin bazı bulguları şöyle;
Anketin sonuçlarına göre, uzun vadeli kalkınma (ekonomi, sosyal, sağlık vb.) düşünüldüğünde Türkiye toplumu fosil yakıta kıyasla ‘yüzde 86 oranında yenilenebilir enerjiye’ yatırım yapılmasını tercih ediyor.
Tüm ülkelerde toplumsal karşılığı en yüksek olan enerji teknolojisi güneş enerjisi. Altı ülkede de, vatandaşlar kömür yerine temiz enerjiyi tercih ediyor. Sonuçlar, Pakistan’da yüzde 61 ile Vietnam’da yüzde 89 arasında değişkenlik gösteriyor.
Türkiye hükümetinin yabancı yatırımları teşvik etme önceliği söz konusu olunca, ankete katılanların ‘yüzde 83’ü güneş enerjisine, yüzde 76’sı da rüzgâr enerjisine’ yüksek öncelik verilmesi gerektiğini düşünüyor.
Kömür her ülkede en istenmeyen enerji kaynağı
Her ülkede vatandaşların temiz enerji konusundaki görüşleri ile fosil yakıtlar hakkındaki görüşleri arasında keskin farklar var.
Kömür, araştırmanın gerçekleştirildiği altı ülkede de en istenmeyen enerji kaynağı olarak öne çıkıyor ve dört ülkede nükleer enerjiden bile daha az popüler durumda.
Türkiye’den ankete katılanların ‘yüzde 92’si, yabancı yatırımcıların Türkiye’de yenilenebilir enerjiye’ yatırım yapmasını ‘olumlu’ karşılayacağını belirtiyor.
Ülkelerin tamamında enerji üretim biçimleri arasında en çok rağbet gören güneş enerjisi.
Altı ülkenin hepsinde uzun vadede yenilenebilir enerjinin ekonomi için iyi olduğu düşünülüyor. Bu oran Türkiye sonuçlarında da ‘yüzde 66.’ Ayrıca Türkiye toplumu, yenilenebilir enerjiye yatırımın hava, su kirliliğini ve iklim değişikliğinin etkilerini azaltacağını da düşünüyor.
Öte yandan, kömürden elektrik üretimine yapılan yabancı yatırım ise kirliliğin, iklim değişikliğinin ve yolsuzluğun artmasıyla ilişkilendiriliyor ve temiz enerji yatırımlarına kıyasla toplumsal muhalefetle karşılaşıyor.
Altı ülkenin tamamında yabancı hükümet, banka veya şirketlerin temiz enerjiye yatırımları söz konusu olduğunda vatandaşlar yabancı yatırımı “çok olumlu” olarak değerlendiriyor (“çok olumlu” cevap oranları yüzde 57’den yüzde 76’ya değişiklik gösteriyor).
Greenpeace Akdeniz Projeler Sorumlusu Deniz Bayram geçmişte kömüre yatırım yapan şirketlerin kamuoyunun karşı çıkmasından dolayı planladıklarından çok daha yüksek finansal riskleri göze almak zorunda kaldığını vurguladı ve şöyle devam etti: “Örneğin, uzun yıllardır, Türkiye’de Çinli enerji yatırımcılarının kömürlü santrallere yaptığı yatırım, bölgede yaşayanların hukuki ve toplumsal mücadelelerine sahne oldu. Bu araştırma, bu gerçeği farklı bir açıdan doğruluyor. Türkiye toplumu, yabancı yatırımcıyı, ancak yenilenebilir enerjiye özellikle de güneş enerjisine yatırım yaparsa davet ediyor. Çünkü yenilenebilir enerji yatırımını kendi sağlığı ve yaşamı için gerekli görüyor.Toplumun yabancı yatırımcıya ve bu yatırımları teşvik eden ve planlayan Türkiye Devleti karar vericilerine mesajı açık; yabancı yatırımcı fosil yatırımları ile Türkiye’yi kirletmek yerine, yenilenebilir enerjiye yatırım yaparak Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlamalı.”
Karar vericiler de halkla aynı farkındalık seviyesine gelmeli
Uluslararası bir çevre hareketi olan 350.org Türkiye ofisinden Efe Baysal ise anketin Türkiye’de de iklim değişikliğinin en önemli tehlikelerden biri olarak görüldüğünü ortaya koyduğunu belirterek şu değerlendirmeleri yaptı: “Hem bu farkındalık hem de yenilenebilir enerjiye kamuoyu tarafından verilen yüksek destek sevindirici. Öte yandan, yenilenebilir enerjiye halk tarafından verilen desteğin sadece iklim değişikliği ile ilgili olmadığı, aynı zamanda bu uygulamaların gündelik hayatımızda artık temel sorunlardan biri haline gelen çevre kirliliği için de bir çözüm umudu olduğu yine anket sonuçlarından okunabiliyor. Bu çerçevede, karar vericilerin de bir an önce halkla aynı farkındalık seviyesine gelmesi ve bu siyasi iradeye saygı göstermesi elzem. Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye topyekün geçişi ve bu geçişin insanların gündelik hayatlarındaki ekolojik kaygılarını da gözeten bir şekilde doğru uygulamalarla yapılması gerçek gündemimiz olmalıdır. “
