‘Yeni ekonomi model’i de eleştiren sektör temsilcileri, “Geçeli yedi ay oldu ve istenen hedeflere maalesef yaklaşılamadı” dedi.
İstanbul Sanayi Odası toplantısında sanayicileri ucuz kredi alıp stok yapmakla suçlayan Kavcıoğlu, şunları söylemişti: “Geçen sene bu kadar stok yapmamış sanayici bu sene neden bu kadar stok yapmış? Ucuz kredi buluyor. Ucuz maliyetle piyasaya verecekken kur artacak diye stok yapıyor, başka şekilde fiyatları şişirerek kendi kendimize zarar veriyoruz. Riskse sanayici de yarından itibaren dövizini bozacak, stokunu azaltacak.”
Dünya gazetesinden Merve Yiğitcan ile Yener Karadeniz’e konuşan iş dünyası temsilcileri, Kavcıoğlu’nun ‘stokçuluk’ suçlamalarına tepki gösterdi.
Üretimde tedarikin garanti altına alınması adına envanter tutmanın işin doğasında olduğunu savunan temsilciler, özellikle son dönemde iç ve dış talepteki yavaşlamanın stoklarda şişkinliğe neden olduğunu, hatta sanayicilerin karsız satışlarla karşı karşıya kaldığını söyledi.
Son dönemde artan kredi maliyetlerine dikkat çeken sektör temsilcileri, finansmanın bu kadar pahalı olduğu bir dönemde sanayicilerin ulaşabildiği krediyi stok için yatırmasının piyasa gerçekleriyle uyuşmayacağını söyledi.
Dalgakıran: Stokçuluk lüksümüz yok
Stokçuluk tartışmalarını sağlıklı bulmadığını söyleyen Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) Başkanı Adnan Dalgakıran, kavramların yanlış kullanıldığını, stokla stokçuluğun karıştırıldığını söyledi.
Hiçbir sanayicinin gereğinden fazla stokla üretim istemeyeceğini belirten Dalgakıran şöyle konuştu: “Hem stokun da bir maliyeti var. Normal işleyen bir ekonomide bu böyledir. Ama stokçuluk başka bir şey… Bir malı stoklayarak kıtlık yaratıp o malın fiyatının gerçekten daha yukarıya çıkmasına sebebiyet vermektir stokçuluk. Sanayicinin böyle bir lüksü yok, hele ihracatçının hiç yok. Dolayısıyla ‘stokçuluk’ sanayiciye kullanılacak bir ifade değil.”
‘Tedarik zincirinde bozulma var’
İşletmelerin stoklarında normalden daha fazla mal olduğunu görmenin başka anlamları olduğunu söyleyen Dalgakıran, tedarik zincirindeki bozulmaya dikkat çekti: “Tedarik zincirlerinde bozulma var. Hızlı üretim yapıyorsunuz ama malın gelip gelmeyeceğini ya da ne zaman geleceğini bilmiyorsunuz. Bu durumda üretimi kesintiye uğratmamak için normalden daha fazla ürün stoklayabilirsiniz. Mesela bunu yapmaz ve batarsan mahkeme seni ‘basiretsiz tüccar’ olarak nitelendirir. Stokçuluksa başka bir hikaye. Biz sanayiciler elimizden gelse hiç stok yapmadan üretim yapmak isteriz. Yüksek enflasyonun olduğu bir yerde de şirketlerin elindeki finansmanı yönetmesi adına, tahsilatlarındaki parayla mal alması da normal. Bunun aksini düşünen sanayicinin yaşaması mümkün değil. Bu basit bir kural.”
Tecdelioğlu: Talep yavaşladı, stoklar şişti
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Başkanı Çetin Tecdelioğlu, sanayicinin üretimi için birçok girdiye ihtiyacı olduğunu, üretim çeşitliliğini ve teslimat hızını kaybetmemek için sanayicinin elinde hammadde ve ara mamul stokunun bulunması gerektiğine değindi.
“Bu dönem, kar değil, stokları eritme dönemi” diyen Tecdelioğlu, sanayicinin talebin yavaşlaması nedeniyle elinde kalan sözkonusu stoku bir an önce elinden çıkarıp satışa çevirmesi gerektiğini söylerken, hiçbir sanayicinin parasını gereksiz yere stoka bağlayıp stoktan para kazanmayı düşünemeyeceğini kaydetti.
Fayat: Talihsiz birer açıklama
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, hem stokçuluk hem de finansmana erişimle ilgili açıklamaların ‘talihsiz’ bulduğunu belirtti. Sanayicinin bırakın stokçuluğu ‘just in time’ yani günlük alıma yönelik bir politika izlediğini söyleyen Fayat şöyle konuştu: “Kimse o kadar büyük bir organizasyonun parçalarını her birini aylarca stoklayamaz. Fakat içinden geçtiğimiz konjonktürde tedarik zincirinde sorunlar olunca fabrikaların durduğunu, üretimlere ara verdiğini gördük. Geçen 2,5 yılda bu sebeple sanayicilerin çarkları durmasın diye özellikle temininde sorun olan ürünlerin stokunu yaptıkları doğrudur. Yüksek enflasyondan korunmak adına stok yaptıkları da doğrudur. Ama bunun haricinde spekülatif gibi bir stokçulukla sanayiciyi suçlamak doğru değildir. Stokçulukla suçlanması gereken birileri varsa bunları ürün toptancıları yapar ve ceza kanununda da bunun karşılığı vardır. Ama sanayici stokçu olamaz. Stok yapmak demek stok yapacağın ürün için bir mekan bulmak ve aynı zamanda işletme sermayenizi de çok fazla artırmak demektir.”
Yeni ekonomik model eleştirisi
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya yeni ekonomik modelle başlayan uygulamayla enflasyonun arttığını söyleyerek ‘yeni ekonomi modeli’ni eleştirdi: “Geçeli yedi ay oldu ve istenen hedeflere maalesef yaklaşılamadı. Zaten şu an kamu bankaları dışında özel bankalar yüzde 35-40’lara varan TL krediler veriyor. Kamu bankaları zaten yatırım teşviki dışında hammadde ya da sermaye kredisi vermiyorlar. Bu sebeple alınmayan bir parayla stokçuluk yapılacağını öngörmüyor ve düşünmüyoruz.”
Becan: Yapanları açıklasınlar, herkes bilsin
Sanayicilerin eylemlerini stokçuluk olarak algılamanın yanlışlığına dikkat çeken Yalova Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Tahsin Becan, inşaat sektörüne dikkat çekti: “Ona bakarsanız inşaat sektörüne de el atmak lazım. Arsa alıyorlar. İş dünyasının stok maliyeti var ve bundan kaçması gerekir ve kimse de stok yapma meraklısı değil. Yapan, mecburiyetten yapıyor. Buna da bakmak lazım. Merkez Bankası başkanımız ‘Krediyi alıp döviz alanları biliyoruz’ diyor. Kredi alırken bankalara gittiğimizde önümüze koyuyorlar konut kredisi mi, taşıt kredisi mi her ne için alıyorsak… O zaman bunların da önüne koysunlar ve kimler alıyorsa açıklasınlar. Onlara istediği baskıyı ithamı yapabilirler hiç sorun değil. Böyle bir durumda tüm iş dünyasını aynı kaba koymak doğru değil. Kalkıp bankadan kredi al sonra döviz al bu tabi ki olmaması gereken bir şey. Bunu yapan varsa da açıklasınlar, herkes bilsin. Doğru olan bu. Yoksa serbest ekonomide altın alma, arsa alma, onu alma, bunu alma… E ne yapacak ticaret yapan adam. Ben beyaz eşyacıysam buzdolabı alacağım kalkıp arsa alacak halim yok.”
