BloombergHT yazarı İrfan Donat, üretim planlamasındaki eksikler, kur baskısı altında ithalata dayalı üretim modeli, pazarlama kanallarındaki sıkıntılar başta olmak üzere pek çok kronik sorunun gıda enflasyonunu gündemden düşürmediğini belirterek, “Ama bu yıl durum biraz daha farklı. Covid-19 salgınıyla birlikte tıpkı diğer alanlarda olduğu gibi tarım ve gıda sektöründe de dengeler alt üst oldu. Tüketici davranışlarındaki değişim kadar ülkeler bazında da tarım ürünlerine yönelik stok refleksi ve tarım dışı yatırımcı ilgisi temel tarım emtia fiyatlarını ekstrem şekilde yükseltti.
Bundan neredeyse tüm ülkeler nasibini alıyor ama Türkiye gibi kronik sorunlarla boğuşanlar iki kez nasibini alıyor. Genel trende baktığımızda Türkiye’de gıda fiyatları küresel gıda fiyatlarına göre yüzde 10’un üzerinde artıyor. Dolayısıyla TÜİK’in Kasım ayı enflasyon rakamlarında gıda tarafındaki – kimilerine göre sürpriz (!) – veriler açıkçası bizi çok da şaşırtmadı.” diye yazdı.
Fiyatı en çok artan 20 ürünün 13’ünün gıdada olduğuna işaret eden İrfan Donat, “Aylık bazda fiyatı en çok artan 20 ürünün 13’ü gıda ürünü ve ilk sırada yüzde 66,93 artışla domates geliyor.
Domatesi sırasıyla kabak (%25,18), karnabahar (%24,35), tavuk eti (%18,95), dolmalık biber (%18,28) ve yumurta (%17,75) izliyor. Ama gıda enflasyonunun tüketici açısından etkisini ve mutfaktaki yangının derinliğini görmek açısından bazı ürünlerin yıllık fiyat artışlarına bakmak daha net bir tablo ortaya koyacaktır.
Gelin temel mutfak ürünlerindeki bazı yıllık fiyat artışlarını da sizlerle paylaşalım.
TÜİK’e göre son bir yılda pirinç fiyatı yüzde 26,8 zamlanırken, un fiyatı yüzde 28,6 yükseldi. Kuru fasulye fiyatı yüzde 42 artarken, nohut yüzde 16,7 zamlandı ve mercimek fiyatı 67,9 artış kaydetti. Diğer bakliyat ürünlerinin fiyatı ise geçen yıla göre yüzde 33,3 yükseldi.
Ekmek fiyatı yüzde 21,8 artarken, balık fiyatları yüzde 31,8 yükseldi. Peynir fiyatları son 1 yılda yüzde 10-21 arasında zamlanırken, yumurta fiyatı yüzde 76,5 yükseldi. Margarin fiyatı son 1 yılda yüzde 41,7 zamlanırken, Ayçiçek yağı yüzde 43, mısırözü yağı ise yüzde 44,9 arttı.
Bu sezonun meyvesi olan portakal fiyatları son 1 yılda yüzde 60 artarken, mandalina fiyatı da yüzde 41 yükseldi. Domates fiyatı yıllık bazda yüzde 68,4 yükselirken, ıspanak fiyatı yüzde 55,8 arttı ve karnabahar da yüzde 76,8 zamlandı. Bal fiyatı yüzde 23,6 zamlanırken, su fiyatı yüzde 13,7 arttı ve meyve suyu da yüzde 20,3 yükseldi.
Vatandaşın çarşı, pazar ve mutfakta hissettiği yangının bu rakamların çok daha ötesinde olduğunun da farkındayız. Bu notumuzu da buraya düşmüş olalım.” ifadelerini kullandı.
