“Belirli bir süre çalıştıktan sonra kanunlar gereği işi ile ilgisi kesilerek kendisine aylık bağlanmış olan kimse” diyerek açıklıyor Türk Dil Kurumu “emekli” insanı.
İnternette en çok yer alan Wikipedia tanımı ise biraz daha anlamlı: Emeklilik, hayatlarını çalışarak sürdüren kişilerin yaşlılık dolayısıyla çalışamayacağı var sayılıp planlı şekilde çalışmayı bırakmalarıyla başlayan durum.
Sayıları bugün 13 milyona yaklaşan memur, SSK ve BAĞ-KUR emeklilerinin en düşük maaşlarındaki Ocak 2018 ve Ocak 2021’e kadar olan değişim şu şekilde:
Ocak ve temmuz aylarında enflasyon zammı yapılan emekli maaşlarından memur ve SSK aylıkları yüzde 50’nin üzerinde artarken, bu miktar BAĞ-KUR emeklileri için yüzde 18’de kaldı.
Ocak 2018 (Yüzde 10,35) ve Mart 2021 (Yüzde 16,19) arası enflasyondaki artış ise yüzde 57.
Benzer şekilde Ocak 2018’de ortalama 3 lira 77 kuruş olan Dolar/TL kurunun, Mart 2021 aylık ortalaması ise 7 lira 68 kuruş.
Erdoğan: Bayram ikramiyelerinde enflasyon oranında artış yapılacak
Yukarıdaki verilere göre emekli maaşları son üç yılda artmış olsa da döviz ve enflasyondaki artışla emekli maaşının da alım gücü düştü.
Emeklilere son üç yıldır tanınan ancak hiç değişmeyen bir ödeme daha var: Bayram ikramiyeleri.
İlk kez 2018’de verilmeye başlanan bayram ikramiyeleri her Ramazan ve Kurban Bayramı öncesi 1000 lira olarak ödeniyor.
Son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 11 Nisan’da Uluslararası Demokratlar Birliği üyelerini kabulünde yaptığı açıklamada bayram ikramiyelerine enflasyon oranında artış yapılacağını söyledi.
Erdoğdu: Üç yıl enflasyon sıfırdı da bizim mi haberimiz yok?
CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu, Erdoğan’ın açıklamasıyla aynı günde bir basın toplantısı düzenlemiş, “2018’de 1000 lira olarak verdikleri ikramiyeye aradan geçen 3 yıla ve onca enflasyona rağmen tek kuruş zam yapmadılar. Bu ülkede 3 yıldır enflasyon sıfırlandı da haberimiz mi yok?” demişti.
“TÜİK’in makyajlı enflasyon rakamları kadar zam yapılsa bu yıl emeklilerimize bin 658 lira ikramiye ödemeleri gerekir” diyen Erdoğdu, bayram ikramiyelerinin 2018’de CHP’nin seçim vaadi olduğunu hatırlattı.
“AKP, CHP’nin “bayramlarda birer maaş ikramiye” olarak yaptığı vaadini, toplumsal baskı sonucu 1000 lira olarak uygulamaya başladı” diyen CHP’li vekil şöyle konuştu:
“Biz 2015’te ’emekliye 2 maaş ikramiye vereceğiz’ dediğimizde ‘nereden bulacaksınız’ diyen AKP, yaptırdıkları anketlerden bekledikleri sonuçları alamayınca emeklilere dini bayramlarda 1000’er lira vermeye razı oldu.”
Bayram ikramiyesinin ekonomiye olumlu katkısı olduğunu söyleyen Erdoğdu, “İkramiyeler olmasa emeklilerin hiçbiri bayram alışverişine çıkamaz” dedi ve ekledi:
“Ekonomiyi ayakta tutan şey tüketimdir. Vatandaş tüketim yapacak parayı bulamazsa asıl o zaman ekonomi çöker. Ekonomi, al-ver sürecinin canlı olmasına dayanır. Böyle bakıldığında bayram ikramiyelerini ekonomiye sübvansiyon olarak bile düşünebiliriz.”
1000 lira, üç yılda 100 dolar değer kaybetti
1000 liralık ikramiye ile üç yıl önce ve üç yıl sonra neler alınabildiğine bir bakalım.
1000 liranın dolar karşılığı değeri, ikramiyenin ilk verildiği Haziran 2018’de 223 dolardı.
20 Nisan 2021 itibarıyla 8 lira 11 kuruştan işlem gören Dolar/TL üzerinden hesaplandığında ise 1000 lira 123 dolar.
Aykut Erdoğdu’ya göre bayram ikramiyesi dolar bazında ele alınırsa bin 772 lira, enflasyon bazında ele alınırsa bin 658 lira olmalı.
Baklavadaki fiyat artışı yüzde 50, kolonyadaki artış yüzde 19
1000 liranın alım gücünün son üç yılda ne kadar değiştiğini anlamak için bayram öncesi en çok talep gören ürünlerin fiyat değişimlerine bakalım.
Bunlar, baklava, çay, kahve, kesme şeker, çikolata ve lokum olsun.
Yani Haziran 2018’deki Ramazan Bayramı öncesi yukarıdaki tablodaki ürünlerden birer kilo/litre almak isteyen biri 172 lira ödüyordu. Bu miktar Mart 2021 itibarıyla 275 lira.
Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın, Independent Türkçe’ye yaptığı yazılı açıklamada fiyatlarda, faiz oranlarında ve vergi tutarlarında olduğu gibi ikramiye tutarlarında da güncelleme olması gerektiğini söyledi.
Cumhurbaşkanı’nın enflasyon kadar artış yapılacağını söylediğini ancak herhangi bir rakam belirtilmediğini hatırlatan Ali Yalçın, “Bayram ikramiyesinde tutar artışı, makul beklenti iken Cumhurbaşkanımızın açıklamasıyla birlikte haklı beklentiye dönüştü. Bu çerçevede, üç yıldır hiç artış yapılmadığı gerçeğiyle ikramiye tutarı; bir anlamda yeniden değerlemeye tabi tutularak artırılmalıdır” dedi.
Bayram ikramiyelerine başlangıçtan itibaren enflasyon oranında artış yapılmasının yüzde 40’lık bir artışa tekabül ettiğini söyleyen Memur-Sen Genel Başkanı, şöyle devam etti:
“Bir de üç yıllık süreçte yapılmayan artışın telafisi olmalı. Cumhurbaşkanımızın irade beyanı da esas alınarak Bayram ikramiyesi 1500 lira olarak belirlenip hesaplara aktarılmalı.”
Yalçın’ın vurgu yaptığı diğer bir konu ise bayram ikramiyesi verilirken kamu görevlilerinin bu haktan ayrı tutulmaması.
“Memur-Sen olarak ilk toplu sözleşmeden itibaren toplu sözleşme teklifleriniz arasında kamu görevlilerine ve emeklilerine bayram ikramiyesi ödenmesi teklifine yer verdik” diyen Yalçın şunları söyledi:
“Teklifimiz, emekliler yönüyle hayata geçirilirken görevdeki kamu görevlilerinin ayrı tutulmasını yanlış bulduğumuzu sürekli ifade ettik.
Doğru karara eksik kapsam yakışmadığını dair kanaatimiz aynen devam ediyor. Bu ayırım kesinlikle sona ermeli ve ikramiye kamu görevlilerine de verilmeli.
Aile yardımında emeklilerin, ikramiyede kamu görevlilerinin mağduriyeti bitirilmelidir.”
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – GÖKÇEN TUNCER
