Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), internet sitesinde Ekim ayına ilişkin doğalgaz satış tarifesini yayınladı. Dün yayınlanan tarifeye göre konut aboneleri için gaz dağıtım şirketlerine uygulanan tarife değişmezken, sanayi aboneleri ve elektrik üretim santralleri tarifesine yüzde 15 zam geldi.
Tarifeye göre konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uygulanan satış fiyatı bir önceki ayın tarifesine göre değişmedi ve bin metreküp doğalgaz için 1488 lira olarak belirlendi.
Ekim ayında sanayi aboneleri için geçerli olacak tarife ise önceki tarifeye göre bin metreküp doğalgaz için yüzde 15 artışla 2 bin 358 lira, elektrik üretim santrallerinin kullandığı bin metreküp doğalgaz için ise yüzde 15 artışla 2 bin 724 lira oldu.
Peki özellikle elektrik üretim santrallerine gelen bu zamlar vatandaşa yansıyacak mı? DW Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan uzmanlara göre önümüzdeki aylarda zamların gelmesi muhtemel.
Küresel enerji fiyatlarında artış yaşanıyor
Avrupa’da doğalgaz ve elektrik fiyatları kış sezonunun yaklaşması ve tedarik sıkıntılarının sürmesi nedeniyle rekor kırmaya devam ediyor. Avrupa doğalgaz fiyatları için gösterge niteliğinde olan Hollandalı doğalgaz ticaret merkezi TTF’de doğalgaz fiyatı metreküp başına 100 euroya yaklaştı.
Enerji krizi yaşayan Çin’de de enerji firmalarına maliyeti ne olursa olsun tedariklerini güvence alma çağrısı yapılırken, kömür madencilerine yönelik de daha fazla üretme çağrısı geldi. Yönetim kömür madencilerine kotaları aşsalar dahi üretimi artırma çağrısı yaptı.
Bir süredir devam eden enerji fiyatlarındaki artışa gerekçe olarak ise güçlü sanayi ve hane halkı talebinin gelmesi, Norveç’teki doğalgaz bölgelerinde geçen ay tamamlanan bakım çalışmalarının arz azalmasına neden olması gösteriliyor. Bunların yanında iklim değişikliğinin de etkileri olarak görülen havaların sıcak seyretmesi nedeniyle su kaynaklarının ve rüzgarın azalması da su ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji üretimini etkiledi.
Yaşanan küresel sorunlar Türkiye’de sanayi ve elektrik üretim santrallerinde kullanılan doğalgaza yüzde 15 zam olarak yansıdı. Peki kış aylarının da gelmesiyle hane halkı bu zamlardan nasıl etkilenecek?
Küresel enerji krizinin Türkiye’ye etkileri
Kışın gelmesiyle birlikte Türkiye’de hem hanelerde hem de işletmelerde doğalgaz kullanımı artmaya başlıyor. Ancak uzmanların talebin karşılanması konusunda tereddütleri var.
DW Türkçe’ye değerlendirme yapan Eski BOTAŞ Doğalgaz Alım Daire Başkanı Arif Aktürk, elektrikte “arz sıkıntısının” yaşanabileceğine vurgu yapıyor. Dünya genelinde emtia fiyatlarının artışına dikkat çeken Arif Aktürk, BOTAŞ’ın özellikle kış taleplerini karşılayabilmek için “LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) alımları” yaptığına dikkat çekti; “Onların fiyatları da özellikle TTF’ye endeksli yapılıyor. Şu anda TTF’deki fiyat 100 euro megavat saat civarında… BOTAŞ bu fiyatlardan alım yapacak” dedi.
Türkiye, elektrik üretiminin büyük bir bölümünü doğalgaz ve kömürle yapıyor. Bunun yanında su, rüzgar ve güneşten üretilen yenilenebilir enerji kaynakları da kullanılıyor.
Elektrik üretiminde doğalgazın ağırlığına dikkat çeken enerji politikaları uzmanı Necdet Pamir, burada ithalatın etkisinin yüksek olduğunu söylüyor. Enerji tüketiminin yüzde 26’sının doğalgazdan karşılandığını söyleyen Necdet Pamir, bu doğalgazın da yüzde 99’unun ithalatla sağlandığını belirtti.
Elektrik üretiminde doğal gazın payı ise 2020 ortalamasında %22,7 iken, 2021 Ağustos ayında bu pay %31,25 oldu.
Pamir, ithalat nedeniyle hem enerjideki hem de dövizdeki dalgalanmalardan etkilenmenin “kaçınılmaz” olduğunu ifade etti. Pamir şunları da ekledi: “Geçen yıl yaklaşık 42 milyar metreküp olan Türkiye doğalgaz tüketiminin, bu yıl toplamında 60 milyar metreküp olacağı dikkate alınırsa gerek doğalgaz fiyatlarındaki artış ve gerekse doların TL karşısındaki önlenemeyen yükselişinin çarpan etkisiyle hem doğalgaza hem de elektriğe zam yapılacağı öngörülebilmektedir.”
“Ekim sonunda elektriğe zam gelebilir”
Geçtiğimiz günlerde hanelerde kullanılan elektrik için yüzde 10 ila 15 arasında bir zam yapılacağı konuşulmuştu. Ancak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, “1 Ekim 2021 itibariyle nihai elektrik satış fiyatlarında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır” açıklamasını yaptı.
“Sıkıntılı bir dönemden geçildiğini” belirten Necdet Pamir, yıl sonu tamamlanmadan yeni zamların gelebileceğini söyledi. “Doğalgazla elektrik üretiyorsunuz. Barajlardaki doluluk oranları olumsuz, ithal kömür fiyatları da yüksek. Yani elektrik daha pahalıya üretilmeye başlanıyor” diyen Pamir, “Bugün olmasa bile, mevcut politikaların kaçınılmaz sonucu olarak bu yıl içinde zamma mecbur kalırsınız” ifadelerini kullandı.
Türkiye’nin enerji politikalarına da değinen Pamir, enerji politikalarını da eleştirdi; “Kömür, doğalgaz, petrol gibi ürünlerin yenilenebilir enerji kaynaklarının, enerji karışımındaki payının arttırılması yönünde kökten değişmesi lazım” dedi.
Türkiye’deki enerji fiyatlarındaki artışın temel sebebinin “küresel etkiler” olduğunu söyleyen Arif Aktürk ise küresel düzeydeki fiyat artışlarının “spekülatif” olabileceğine vurgu yaptı. Bu hareketlerin kış aylarında da devam etmesi durumunda Avrupa’da “felaket” olacağını belirten Aktürk, özellikle konutta “ciddi fiyat artışları” olabileceğine dikkat çekti. Akyürek, “Ekim sonunda elektriğe zam” beklediğini de söyledi.
Doğalgazda büyük ölçüde ithalata bağımlı olan Türkiye, Rusya başta olmak üzere İran, Azerbaycan, Cezayir ve Nijerya’dan doğalgaz ithal ediyor. Bunun yanı sıra, spot piyasadan da 2020’de 8,2 milyar metreküp doğalgaz ithal edildi. Spot piyasa fiyatların aşırı yükselmiş olması, zam riskini daha da arttırıyor.
Doğalgaz zamlarından etkilenecek olan sanayide önemli bir maliyet kalemi. Maliyetlerin artacağını belirten Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, önemli olanın ise bu ürünlerde “arza cevap veriliyor olması ve istendiğinde ulaşabiliyor olunması” dedi.
KAYNAK: DEUTSCHE WELLE TÜRKÇE – ADNAN AĞAÇ
