Her şey Başbakan Narendra Modi’nin seçmenleri, hediyeler dağıtarak kendilerini “satın almaya çalışan” “tehlikeli politikacılara” karşı uyarmasıyla başladı.
Modi’nin siyasi muarızları ise, ekonomik eşitsizlikleri gidermeye yönelik projelerin bu şekilde tanımlanamayacağını, başbakanın bu sözleriyle örtülü bir şekilde Hindistan eyaletlerinin sosyal projelerini gayri meşru ilan etme tehdidine bulunduğunu söylüyorlar.
Hindistan Yüksek Mahkemesi şu sırada Başbakan Modi’nin Baharatiya Janata Partisi’nden bir politikacının bu tür “irrasyonal yardımlar” diye nitelenen ücretsiz ürün dağıtan partilere karşı yasal işlem yapılması yolundaki bir başvurusunu değerlendiriyor.
Ücretsiz ürün dağıtımının iyisi kötüsü olabilir mi?
Buna kesin bir cevap vermek çok zor çünkü ücretsiz ürün ya da hediye dağıtımının tam bir tanımı yok. En genel anlamıyla seçmenlere bazı hizmetlerin ya da ürünlerin bedava olarak sağlanması demek.
Fakat tanımı konusunda görüş birliği olmamasına rağmen, bazı bedava ürün ya da hizmetleri iyi, bazılarını kötü-yanlış olarak tanımlayan çok.
Kimileri kavramın kendisinin zaten olumsuz anlam içerdiğini, bu tür projelerin seçmenleri iyi düşünülmüş siyasi kararlar vermekten alıkoyduğunu düşünüyor.
Kimileri ise onları, seçmenlerin kendi kararlarını vermekten aciz olduğunu düşünmenin bile yanlış olduğunu söyleyerek eleştiriyor.
Farklı görüşler, tartışmalar bir yana aslında bedava hizmet ya da ürün dağıtımı 1947’de bağımsızlığını kazandığından bu yana Hindistan seçimlerinin değişmez bir unsuru.
Bunlar nakit ödemelerden, bedava sağlık sigortasına, gıda maddelerinden, televizyon, bilgisayar, bisiklet ya da altına kadar uzanabilen hediyeler. Politikacılar seçmene yeryüzündeki her şeyi vadediyor.
Geçen yıl ülkenin güneyindeki Tamil Nadu eyaletinde bir siyasetçi, Ay’a 100 günlük seyahat ve yazları halkı serinletecek dev bir buz dağı vadetti. Bunları siyasetçilerin ne kadar afaki sözler verebildiği konusunda seçmenin bilincini yükseltmek için söylediği kaydetti. (Seçimi kazanamadı)
Ücretsiz ürün dağıtımı ve hediyeler sosyal proje midir?
Bedava hizmet-ürün dağıtımını sosyal amaçlı destek projelerinden net bir şekilde ayırt etmek zor.
Seçmene oylamadan önce ya da sonra “teşvikler” vermek Hindistan’da yasak değil ve Başbakan Modi’nin partisi BJP de dahil tüm partiler bunü yapıyor.
Merkez ve eyalet hükümetleri ayrıca vatandaşlara sosyo-ekonomik destek sağlayacak sosyal devlet projeleri uygulayabiliyor.
İktidardaki BJP vatandaşlara konut destek projeleri, likit gaz tüpü desteği, tuvaletler ve kanalizasyon projeleri sundu.
Ülkenin dört bir yanında bütün eyaletlerde iktidarda olan başka partiler tarafından da benzer projeler uygulanıyor.
Bihar eyaletinde hükümet kız öğrencileri, okullarını bitirmeye teşvik amacıyla parasal teşvikler veriyor.
Tamil Nadu eyaleti hükümeti halka ucuz yemek sunan aşevleri işletiyor.
Fakat bunların ne kadarı sosyal proje hangileri seçmeni satın almaya yönelik projeler?
Ekonomistler sık sık sağlık, eğitim desteği gibi örnekler ile “hak edilen-hak olan ürün ve hizmetler” ayrımı yapıyor. Burada kamu yararının birey yararını aştığı durum tarifi yapılıyor.
Ama bu ayrımı yapmak da her zaman kolay değil.
Örneğin kız öğrencilere bisiklet dağıtımı uygulamasını bir seçim yatırımı olarak görenler olabilir.
Ama Hindistan’ın uçsuz bucaksız kırsal bölgelerinde yaşayan kız öğrenciler için toplu taşımanın da bulunmadığı yerlerde bir yerden bir yere gidiş büyük mesele ve bisiklet onların okula gidip gidememesi konusunda belirleyici olabilir.
Aynı şekilde Aam Aadmi Partisi (AAP) de başkent Delhi’de bedava elektrik hizmeti vadediyor. Bu kentin orta sınıfları için önemi olmayan ama kayıt dışı sektörlerde çalışan milyonlarca yoksulun hayatını çok değiştirebilecek bir uygulama.
Yüksek Mahkeme’de yapılan değerlendirmede ülkenin en üst düzeyli hakimi NV Ramana “Bir berber için traş takımı, bir öğrenci için bisiklet, bir kuru temizleyici için ütü yaşam düzeyini yükseltip değiştirecek desteklerdir” demişti.
Tamil Nadu eyaletinde hükümetin devlet okullarında çocuklara bedava öğle yemeği uygulaması da bir başka örnek.
Bu eyalette başlayan uygulama daha sonra ulusal düzeyde yaygınlaştı ve okula kayıt ve devamlılığı önemli ölçüde artırdı.
Bedava destek ve yardımların bedelini kim ödüyor?
Bu tür yardımlara gelen eleştirilerin bir kısmı, aslında “bedava” olmaması ya da bir başka deyişle, bedelinin vergi mükellefinin cebinden çıkmasından kaynaklanıyor.
Karşı çıkanlar bunun ekonomik büyümeyi ve yatırımları sekteye uğratan bir ekstra masraf oluşturduğunu söylüyor.
Haziran ayında Hindistan Merkez Bankası tarafından hazırlanan bir raporda bazı eyaletlerde bedava elektrik ve su dağıtımı gibi projelere çok fazla para harcandığı ve bunların “kamu yararına yapılan yardımlardan ayırt edilmesinin” önemine işaret ediliyor.
Fakat muhalefet liderleri dağıtılan desteklerin aslında hükümetlerin vatandaşlarına karşı temel sorumluluklarını yerine getirmesi olduğunu savunuyor.
İktisatçı Yamini Aiyar Hindistan’da yayımlanan Express gazetesindeki makalesinde “Gerçek şu ki ‘bedava bir şeyler dağıtma politikaları’ aslında ekonomimizin bizi zorladığı bir durum ve insan sermayesine yatırım yapan bir sosyal devlet inşa etmekteki başarısızlığımızın sonucu” diyor.
Bedava bir şeyler dağıtarak seçim kazanılıyor mu?
Bedava hizmet ve ürün dağıtımı kuşkusuz seçmenle bunu dağıtan arasında bir ilişki doğuruyor.
Ama tüm siyasi partiler seçimlerden hemen önce daima rakiplerini bu tür yollara başvurmakla eleştiriyor.
Seçmen ise konuya farklı bakıyor. Bazıları dağıtılan şeylerin temel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olduğunu bazıları ise yöntem olarak bunun yanlış olduğunu tutarlı ve yapısal destek mekanizmaları oluşturulması gerektiğini söylüyorlar.
Şimdi Yüksek Mahkeme’nin bu konuda nasıl bir değerlendirme yapacağını görmek gerekiyor.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
