Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Malatya başta olmak üzere ülkenin farklı yerlerinde yaşanan zirai don nedeniyle yüksek oranlarda hasar oluştuğunu belirterek; üreticilerin Ziraat Bankası, özel bankalar ve Tarım Kredi kooperatiflerine olan borçlarının ertelenmesi gerektiğini söyledi. Güneydoğu Bölgesi’ndeki kuraklığa işaret eden Bayraktar, böyle devam etmesi durumunda bölgede yetiştirilen buğday, arpa, kırmızı mercimek gibi ürünlerde önemli kayıp yaşanacağına dikkat çekti.
TZOB Başkanı Bayraktar, Türkiye’nin farklı bölgelerinde yaşanan zirai don ve kuraklık nedeniyle basın açıklaması yaptı. Bayraktar, şöyle konuştu:
“FAO verilerine göre, Türkiye 2020 yılında dünya kayısı üretiminin yüzde 24,4’ünü, ihracatının ise yüzde 57’sini gerçekleştirerek ilk sırada yer aldı. Türkiye, 2021 yılında 90 bin 325 ton kuru kayısı ihraç ederek 347 milyon 204 bin dolar, 69 bin 959 ton taze kayısı ihraç ederek ise 61 milyon 838 dolar döviz girdisi elde etti. 10 Nisan 2022 tarihinden beri soğuk havanın etkili olduğu Malatya il genelinde, 13-14 Nisan’da zirai don olayı yaşandı. Malatya Ovası’nda 1.400 rakıma kadar olan alandaki kayısıyı ciddi oranda etkiledi.
“Ülkemiz önemli bir kayıpla karşı karşıyadır”
Malatya Ziraat odalarımızdan aldığımız bilgilere göre, hasar oranı yüzde 80 civarındadır. Kayısı havzası olarak bilinen bölgede Malatya ile birlikte Elazığ’ın Baskil ilçesinde yüzde 70, Sivas’ın Gürün ilçesinde yüzde 60 ve Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde yüzde 80 civarında hasar vardır. Eldeki verilere göre bu yıl kayısı üreticimizin kaybı büyüktür. Toplamda 409 milyon dolar ihracat geliri elde eden ülkemiz, önemli bir kayıpla karşı karşıyadır.
“Üreticilerimizin sadece yüzde 6’sı don sigorta paketinden yararlanabildi”
Diğer yandan kayısı, bölge ürünü olduğundan bölgedeki üreticilerin yanında Malatya’ya sınır komşusu olan bütün iller, mevsimlik işçiler ve fabrikalarda çalışanlar bu durumdan çok ciddi olarak etkilenecektir. Prim desteğine rağmen ödenen sigorta bedelleri üreticilerimiz için yüksektir. Özellikle Covid-19 dönemi ve süren kriz ortamında gelirleri oldukça düşen üreticilerimiz, poliçe yaptıramadılar. Sigorta yaptıran üreticilerimizin sadece yüzde 6’sı don sigorta paketinden yararlandı.
Don zararı olan bölgelerde hasar tespit çalışmaları devam ediyor. Zarar bir an önce tespit edilerek, üreticinin kaybı için gerekli çalışmalar başlatılmalıdır. Ayrıca kayısı üreticisinin mağduriyetinin önlenmesi için ilk aşamada, rekolte kaybı yaşayan üreticilerimizin Ziraat Bankası, özel bankalar ve Tarım Kredi kooperatiflerine olan borçları ile elektrik borçları faizsiz olarak ertelenmelidir. Kayısı üreticilerimiz yüzde 400’leri bulan girdi artışlarının önem kazandığı bu dönemde, don zararından dolayı da oldukça mağdur oldu. Bu nedenle geçmiş yıllarda olduğu gibi geçimini büyük ölçüde kayısıyla sağlayan üreticilerimize alan başına maktu bir destek verilmeli, üreticilerimizin yaraları sarılmalıdır.”
“Kuraklık nedeniyle önemli kayıplar yaşanacak”
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yağışlarda yüzde 26 azalma meydana geldiğine dikkat çeken Bayraktar, Şanlıurfa, Diyarbakır, Şırnak ve Mardin’in önemli ölçüde kuraklığın etkisinde kaldığını söyledi. Bayraktar, bu illere ek olarak Kütahya, Uşak, Iğdır, Hakkari, Kilis ve Batman’da da kuraklık riskinin bulunduğunu kaydetti.
Kuraklığın nisan ayının sonuna kadar devam etmesi halinde Güneydoğu’da yetiştirilen buğday, arpa, kırmızı mercimek gibi ürünlerde önemli kayıp yaşanmasına sebep olacağının altını çizen Bayraktar, kuraklıktan etkilenen bölgelerde sondaj kuyularıyla sulama yapmak isteyen üreticilerin bu defa da yüksek elektrik maliyetleriyle karşı karşıya kaldığına dikkat çekti.
Bayraktar, Türkiye’de “zirai dondan” etkilenen diğer illeri şöyle sıraladı:
“Ordu, Giresun, Trabzon: Ordu, Giresun ve Trabzon illerinde özellikle 19 Mart tarihinde gerçekleşen don hadisesi sonrasında, fındıkta yüzde 5 ile 15 arasında hasar gerçekleşti. TARSİM tarafından yapılan hasar tespiti sonuçlarından poliçelerin 3’te 2’sinde don hasarı oluşmadığı tespit edildi.
Mersin: Mersin’in Akdeniz ilçesinde 19 Mart gecesi meydana gelen don afetinde sert çekirdekli meyveler ve tüm sebzeler zarar gördü. Yaşanan don afeti nedeniyle şeftali, nektarin, elma, erik gibi ürünlerde çiçeklenme olmadı. Örtü altında yetişen domates, biber, patlıcan, salatalık gibi sebzeler yandı. Limon bahçelerindeki genç limon ağaçları kurudu. Öte yandan meyve vermeyen ağaçlar üreticiler tarafından kesildi. Seralarda ise neredeyse domates ve biber kalmadı.
Manisa: Manisa Saruhanlı’da 15-16 Nisan tarihlerinde üzüm bağlarında 1500 dönümlük bir alanda don zararı görüldü. TARSİM bölgede hasar tespit çalışmalarına başladı.
Giresun: Giresun ve Keşap’ta kuvvetli esen lodos, fındık ağaçlarında yaprak ve meyve dökülmelerine yol açtı. Fırtına, seralara önemli ölçüde zarar verdi.
Manavgat’ta çıkan hortum zarara yol açtı ve ürünler zarar gördü. Hortumda 10 sera zarar gördü.
Amasya: Amasya’da etkili olan fırtına sonrası Kızılca Köyü’ndeki seralarda ürünler zarar gördü.
Nevşehir: Nevşehir Ürgüp’te 50, Gülşehir’de 35 ve Avanos’ta 20 sera meydana gelen fırtına sonucu zarar gördü. Seralar teknik donanım sebebiyle sigortadan yararlanmadı.”
