Hindistan’ın buğday ihracatını yasaklaması Kanada, Avrupa ve Avustralya gibi buğday ihracatının güçlü ülkelerinde yaşanan üretim sıkıntıları ve Karadeniz bölgesinde sürmekte olan Ukrayna-Rusya savaşının tedarik zincirine etkisi zaten zor durumdaki dünya piyasalarına yeni bir darbe indirdi.
Piyasalar hafta sonu açıklanan karara tepki verdi ve Şikago’da belirli bir ileri tarihte teslim edilmek üzere saptanmış bir fiyattan alınıp satılan buğday yüzde 6 sınırına fırladı.
Euronext borsasında geçtiğimiz cuma günü ton başına 422 Euro olan buğday fiyatı, haftanın ilk gününde 460 Euro’ya çıktı.
Bu durum önümüzdeki aylarda Hindistan’dan gelecek milyonlarca ton buğdaya bel bağlayan ticaret firmaları ve ithalatçıları telaşlandırdı.
Beş soruda Hindistan’ın ihracat yasağının dünya tahıl piyasaları için ne anlama gelidiğini derledik.
Hindistan buğday ihracatını neden yasakladı?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile ortaya çıkan yüksek kalite buğday sıkıntısının giderilmesi için harekete geçen Hindistan, buğday ihracatını arttırmak ve eldeki stok fazlasını değerlendirmek için çeşitli adımlar atmaya başladığını duyurarak dünya buğday piyasalarını önemli ölçüde rahatlatmıştı.
Hindistan ilk etapta 2022/2023 için 12 milyon tonluk buğday ihraç etmeyi planlıyordu. Bu rakam geçen yılki 7,2 milyon tonluk ihracata kıyasla bir hayli yüksek.
Beş yıl arka arkaya rekor mahsulden sonra Yeni Delhi altıncı mahsulün daha da yüksek olmaısnı ve 111,32 milyon tonu bulmasını bekliyordu. Ancak mahsul gelişim döneminde yaşanan aşırı sıcaklar hasılatı etkiledi ve hükümetin üretim tahminini 105 milyon tona çekmesine neden oldu.
Düşük mahsul güçlü ihracat talebi ile birleşince yerel fiyatları yükselterek hükümetin sabit satın alma fiyatını aşmasına neden oldu. Bu durum çiftçilerin buğdayı devlet yerine özel sektöre satmaya itti.
Hindistan dünya buğday piyasaları için ne kadar önemli?
Hindistan Çin’in ardından dünyanın en büyük buğday üreticisi ancak devlet destekli yüksek iç piyasa fiyatları ve devasa iç gıda talebi nedenyle nadire tahıl ihraç ediyor.
Ancak son on yılda iyileşen tohum seçimi ve çiftlik yönetimi ülkeyi bu yıl da mahsulde yeni rekora taşıması küresel mahsul piyasalarının ek tedariğe ihtiyaç duyduğu bir dönemde ihracat hamlesi için kapıları açtı.
Hindistan buğday ihracatçıları 2022/2023 için 12 milyon tonluk ihracatın ülkeyi 15,5 milyon tonluk ihracat beklentisindeki Kanada’nın hemen arkasında dünyanın sekizinci en büyük ihracatçısı konumuna getirmesini bekliyordu.
Hindistan’ının en fazla tahıl ihraç ettiği ülkeler arasında Bangladeş, Endonezya, Nepal ve Türkiye bulunuyor. Dünyanın en fazla buğday ithal eden ülkesi Mısır ise Karadeniz’deki nakliye açığını gidermek üzere ilk defa geçiğimiz günlerde Hindistan ile satış anlaşması imzaladı.
Dünyanın diğer en büyük buğday ihracatçıları kimler?
Rusya, Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada geleneksel olarak küresel çapta en fazla buğday ihraç eden ülkeler. ABD Tarım Bakanlığı’na göre bu ülkeler 2015-2020 yılları arasında dünya ihracatının yaklaşık yüzde 60’ını oluşturdu.
Ancak son dönemde her bir ülke önemli oranda mahsul sıkıntısı ile karşı karşıya, Kuzey Amerika ve Avrupa’da kuraklık önemli rol oynuyor. Bu da 2021-2022 döneminde toplu ihracat payının yüzde 50,7’ye düşürdü.
Bu yılın ihracat kapasitesinin aşılması beklenyordu, ta ki Rusya Ukrayna’yı işgale başlayana kadar. Dünyanın en büyük buğday ihracatçılarından Rusya’nın bu girişiminin bölgedeki nakliyeleri durdurması üzerine ithalatçılar başka tedarik kapısı aramaya başladı.
Bazı bölgelerde hasat öncesi kalite bozulması yaşayan Avustralya ise halihazırda ihraç edilebilir mahsulün önemli bir bölümünü saış anlaşmasına imza attı. Ülkenin bu yılın üçüncü en büyük ihracatçısı olması bekleniyor.
En büyük buğday ithalatçıları kimler?
Son üç dönemde Mısır, Endonezya, Çin, Türkiye ve Cezayir dünyanın en büyük beş buğday ithalatçısı oldu. Bu ülkelerin ardından Bangladeş, Fas, Nijerya ve Brezilya geliyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin Karadeniz’deki buğday tedariğini engellemesinden bu yana Afrika ve Ortadoğu’daki büyük ithalatçılar yeni kanallar bulmakta zorlanıyor. Bunun sebeplerinden biri alternatif ihracatçıların haziran ayından önce hasada başlamamasından kaynaklanıyor.
Öte yandan bu ay hasadını toplamış olan Hindistan için istisnai bir yıl oldu. Ülkenin taze buğday envanteri nadir bir bolluk içinde.
Peki Hindistan’ın elindeki buğdaya ne olacak?
Hindistan’ın buğday ihracatına yönelk ani yasağı yeni mahsulün büyük çoğunluğunun ülkede kalacağı anlamına geliyor. Şimdiden tahıl ihracatı için anlaşma yapmış olan ticaret firmalarının bu satışları yerine getirmesine izin verilecek.
İhraç edilmesi beklenen mahsulün kalan bölümünün ya satılması ya da içeride depolanması gerekiyor.
Reuters haber ajansının aktardığına göre yerel buğday piyasaları yasağa tepki vermeye başladı ve fiyatlar hafta sonu çeşitli spot piyasalarda yüzde 2 düştü.
