Ekonominin temel direklerini oluşturan inşaat,, sanayi ve tekstil sektörlerinde durgunluk sinyalleri geliyor.
Birgün’den Havva Gümüşkaya’nın haberine göre, üretim çarklarının yavaşladığı, işsizliğin arttığı, siparişlerin azaldığı ve konkordato başvurularının çoğaldığı bu dönemde, ekonominin reel alanlarında alarm çalıyor. Artan faiz oranları, yükselen girdi maliyetleri ve zayıflayan iç talep, birçok sektörü kıskaca almış durumda. Özellikle ihracata dayalı çalışan tekstil ve sanayi kesimi Avrupa’daki daralmadan da olumsuz etkilenirken, inşaatta ise finansmana erişim ve maliyetler nedeniyle üretim baskılanıyor.
SGK, BDDK, TÜİK ve sektörel birliklerin raporları ekonomide yaşanan tıkanmayı ortaya koyuyor. İşsizlik artıyor, konkordato başvuruları rekor kırıyor, işletmeler kapanıyor.
SANAYİDE SİNYAL YOK
Sanayi sektöründe 2024 Nisan ayında 4 milyon 989 bin 612 kişi ücretli olarak çalışırken, 2025 Nisan ayında bu rakam yüzde 1,3 azalarak 4 milyon 922 bin 729’a düşmüş durumda. Burada en büyük düşüş, imalat sektöründe gerçekleşti. İmalat sektöründe çalışan sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 67 bin 253 kişi azalarak 4 milyon 577 bin 290’a geriledi. İmalat istihdamındaki bu kaybın büyük ölçüde tekstilden kaynaklandığı düşünülüyor. TÜİK tarafından açıklanan 2025 Nisan ayı sanayi üretim verileri ise sanayi üretimindeki mevcut durumu ortaya koydu. Sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 3,3 ve imalat sanayi sektöründe yıllık yüzde 3 arttı.
Ancak büyük sanayi kuruluşlarının işçi çıkarma kararı aldığı dayanıklı tüketim malı sektöründe yıllık daralma yüzde 5,4 olarak gerçekleşti.Aylık bazda elektrik, gaz ve buhar sektörü, enerji sektöründeki kısmi artışın dışında tüm sektörlerde daralma olduğunu görüldü. Özellikle sermaye malında yüzde 9,6 aylık daralma öne çıktı.
TEKSTİLDE 80 BİN İSTİHDAM KAYBI
Ülkenin en köklü sektörlerinden tekstil ve giyimde uzun süredir üretim ve istihdam krizi yaşanıyor. Üretimin önemli kısmı düşük iş gücü maliyetlerine sahip ülkelere kayıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre 2024 yılı Mart ayında tekstil ve giyim imalatı sektörlerinde 1 milyon 4 bin 519 olan toplam çalışan sayısı, bu yıl 923 bin 935’e geriledi. Sadece bir yılda bu sektörlerdeki sigortalı işçi sayısındaki azalış 80 bin 584 kişi oldu. Yine SGK verilerine göre bu iki sektörde 2024 yılında 59 bin 926 olan işyeri sayısı da 56 bin 954’e geriledi.
BDDK verilerine göre de tekstil ve tekstil ürünleri imalatı sektörünün Nisan 2025 itibarıyla toplam kredi borcu 601 milyar 286 milyon liraya ulaştı. Kredi borçları bir yılda yüzde 43,4 oranında büyüyen sektörde batık krediler daha hızlı büyüdü. 2024 Nisan ayında 7 milyar 924 milyon lira olan sektörün batık kredileri yüzde 69,7 artarak 13 milyar 450 milyon liraya ulaştı. Konkordatotakip.com’un derlediği verilere göre son bir yılda tekstilde 132 firma konkordato kararı aldı ve sektör,, konkordato riski en yüksek alan olarak kayda geçti. Giyimde ise 10 firma bu süreçte konkordato kararı aldı.
İNŞAAT SIVA TUTMUYOR
Konkordato kararlarında en yüksek ikinci risk grubu ise inşaat sektörü olarak kayda geçti. İnşaatta son bir yılda 106 firma konkordato kararı aldı.
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin Nisan ayı sektör analizinde inşaat sektörünün mevcut durumu “Yurt içinde yüksek inşaat maliyetleri, tasarruf tedbirleri paketi çerçevesinde zorunlu haller ve deprem bölgesi hariç ara verilen kamu yatırımları ve durdurulan projelerin müteahhitlerinin tasfiye hakkı talebi, sektörün eleman sorunu devam ederken yurt dışında ise artan jeopolitik gerilimlere bağlı olarak yaşanan pazar kaybı, yurt dışında üstlenilecek projelerde teminat mektubu sorunu sektörün en önemli problemleri olmaya devam etti” şeklinde ifade edildi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) verilerine göre Ocak-Mayıs döneminde bina inşaatı faaliyet kolunda olan 552’si limited olmak üzere toplam 627 şirket kapandı. Sektörün kredi borcu son bir yılda yüzde 43 artarken geri ödenemeyen kredi oranı yüzde 4,8’e ulaştı. Takipteki borçlar bir yılda yüzde 39 oranında artış gösterdi.
KONKORDATOYU HERKES ALAMIYOR
Konkordatonun açılabilmesi için ilk aşamada yaklaşık 1 milyon liralık nakit gerekiyor. Bu tutarı karşılayabilen büyük ölçekli firmalar konkordato ilan edebilirken, özellikle KOBİ ölçeğindeki birçok işletme bu mali yükün altından kalkamıyor ve doğrudan iflasa sürükleniyor. KOBİ’lerin bankalara olan kredi borcu 4 trilyon 9 milyar lirayı buldu. Bu borcun 1,2 trilyon lirası çalışan sayısı 10 kişiden az olan küçük işletmelere ait. KOBİ’lerin zamanında ödeyemediği için icra takibine alınan borçları ise yüzde 33,9 oranında artarak 115,9 milyar lirayı buldu.
KAYNAK: BİRGÜN – HAVVA GÜMÜŞKAYA
