Pakistan, ülkeden ayrılmaları için verilen sürenin dolmasıyla bir milyondan fazla Afgan mülteciyi sınır dışı etmeye hazırlanıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) gibi uluslararası kuruluşlar, Pakistan’a ülkedeki sığınmacıları sınır dışı etmeme çağrısında bulunuyor.
Pakistan, Afganistan ile sınırında saldırıların artması nedeniyle sığınmacılara 1 Kasım’a kadar ülkeden ayrılma emri vermişti.
BM, 15 Ekim itibarıyla 60 bine yakın Afgan mültecinin ülkeyi terk ettiğini ve bunların yüzde 78’inin kalmaları halinde gözaltına alınmaktan korktuğunu söylediğini aktardı.
Afganistan’da Taliban’ın yeniden yönetime gelmesiyle ülkeyi terk edenler, hayallerinin ve geçim kaynaklarının bir kez daha yok edilmesinden korkuyor.
Pakistan’da ise son yıllarda büyük bir ekonomik kriz yaşanıyor. Temmuz ayında Pakistan rupisi, dolar karşısında Ekim 1998’den bu yana en sert düşüşünü gördü.
Pakistan’ın kuzeydoğusundaki Peşaver’de öğrenci olan Sadia, Taliban’ın kızların ve kadınların okula gitmesini yasaklamasının ardından iki yıl önce eğitimine devam edebilmek için Afganistan’dan kaçtığını söylüyor.
BBC Urduca servisine konuşan Sadia, “Pakistan’da okuyorum ve eğitimime burada devam etmek istiyorum. Şimdi ayrılmak zorunda kalırsak Afganistan’da eğitimime devam edemem. Annem, babam, kız kardeşim ve erkek kardeşim geleceğimizden korkuyor. Pakistan’dan ayrılmak zorunda kalırsak nereye gideriz?” diyor.
BM, Pakistanlı yetkililerini “insan hakları felaketinden” kaçınmak için sınır dışı etme işlemlerini durdurmaya çağırdı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Ravina Shamdasani, “Sınır dışı edilmekle karşı karşıya kalan pek çok kişinin Afganistan’a geri gönderilmeleri halinde keyfi tutuklama ve gözaltı, işkence, zalimce ve diğer insanlık dışı muamele de dahil olmak üzere insan hakları ihlallerine uğrama riskiyle karşı karşıya kalacağına inanıyoruz” diyor.
Taliban, kadınlara çalışma ve eğitim hakkı konusunda daha önce verdiği sözlerin neredeyse tamamını bozdu. Taliban yönetiminde kadınlara, dünyadaki en sert baskılardan biri uygulanıyor.
Afganistan’da kız çocukları okulların yanı sıra parklara, spor salonlarına, havuzlara ve diğer kamusal alanlara giremiyor.
Ülkedeki güzellik salonları kapatıldı ve kadınların bedenlerini tepeden tırnağa örten kıyafetler giymesi zorunlu hale getirildi.
Bu yılın başlarında Taliban, müziğin “ahlaki yozlaşmaya neden olduğunu” iddia ederek müzik aletlerini de yakmıştı.
Afgan şarkıcı Sohail, Taliban’ın Ağustos 2021’de şehrin kontrolünü ele geçirdiği gece, başkent Kabil’den “sadece birkaç kıyafetle” kaçtığını anlatıyor.
Müzisyen ailesiyle Peşaver’de geçimini sağlamaya çalışan Sohail, “Afganistan’da müzisyen olarak yaşayamam” diyor ve devam ediyor:
“Kritik bir dönemden geçiyoruz, çünkü başka seçeneğimiz yok, Taliban Afganistan’da müziği kabul etmiyor ve geçimimiz için başka seçeneğimiz yok.”
Taliban, ülkeye geri dönen Afganlara geçici konaklama ve sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere temel hizmetleri sağlamak üzere bir komisyon kurduğunu duyurdu.
Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, sosyal medya platformu X’ten yaptığı paylaşımda, “Hiçbir endişeye kapılmadan ülkelerine döneceklerinin ve onurlu bir yaşama kavuşacaklarını garanti ediyoruz” ifadelerini kullandı.
Pakistan, onlarca yıldır süren savaşlarda yüz binlerce Afgan mültecinin ülkeye giriş yapmasına izin verdi.
BM’ye göre yaklaşık 1,3 milyon Afgan Pakistan’da mülteci olarak kayıtlıyken 880 bin kişi de yasal olarak ülkede kalma statüsüne sahip.
Ancak Pakistan İçişleri Bakanı Sarfraz Bugti, 3 Ekim’de sınır dışı kararını açıklarken ülkede yaklaşık 1,7 milyon kişinin daha “yasa dışı” olarak bulunduğunu söyledi.
BM’nin rakamları ise biraz farklı. Pakistan’da iki milyondan fazla belgesiz Afgan’ın yaşadığı tahmin ediliyor ve bunların en az 600 bininin Taliban’ın iktidara dönmesinden sonra geldiği düşünülüyor.
Sınır dışı kararı, Pakistan’ın Afganistan sınırı yakınında, genellikle Pakistan’ın Taliban’ı diye nitelenen Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP) ve IŞİD de dahil olmak üzere silahlı savaşçıların dahil olduğu şiddet olaylarının artmasının ardından geldi.
İçişleri Bakanı Bugti, bu yıl Pakistan’daki 24 intihar saldırısından 14’ünün Afgan vatandaşları tarafından gerçekleştirildiğini iddia etti.
Devlet medyasında çıkan haberlere göre Bugti, “Afganistan içinden saldırıya uğradığımıza ve Afgan vatandaşlarının bize yönelik saldırılara karıştığı yönünde iki görüş yok… Kanıtlarımız var” dedi.
Bugti, ülkedeki yasa dışı mültecilerin ayrılmadıkları durumda sınır dışı edileceğini söyledi.
Eylül ayının başında Pakistan’da en az 57 kişinin ölümüne yol açan iki intihar saldırısı yaşandı. TTP saldırıyı reddederken hiçbir grup saldırının sorumluluğunu üstlenmedi. Bugti, intihar bombacılarından birinin Afgan vatandaşı olduğunun belirlendiğini söyledi.
