İşgücü ödemelerinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı 2019’de yüzde 31,3 iken bu oran 2022 yılında yüzde 23,6’ya kadar geriledi. Aynı dönemde patronların payı ise 42,7’den yüzde 48,1’e yükseldi.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçildiğinden bu yana Türkiye’de işçilerin milli gelirden aldığı pay giderek azalırken patronların payı yükseliyor. İşçilerin payındaki en sert düşüş ise rafa kaldırılan “yeni ekonomik model” döneminde oldu. İşçigücü ödemelerinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı 2021’de yüzde 26,8 iken bu oran 2022 yılında yüzde 23,6’ya kadar geriledi. Bu oran 2019 yılında yüzde 31,3 idi. Buna göre son üç yılda işçiler milli gelirden aldıkları her 4 liranın 1 lirasını kaybetti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri halk arasında milli gelir olarak bilinen GSYH’nin nasıl paylaşıldığını gösteriyor. Buna göre Türkiye’nin 2022 yılı GSYH’si 15 trilyon 11 milyar 776 milyon TL oldu. Bunun 3 trilyon 536 milyarı işgücü ödemelerine gitti. Net işletme artığı/karma gelir ise 7 trilyon 2015 milyar lira oldu. Yani, milli gelirin yüzde 23,55’i işgücü ödemelerine giderken net işletme artığı/karma gelirin payı yüzde 48,06 oldu. Bu hesaplamalar gelir yöntemiyle GSYH verilerine dayanıyor.
2009’dan bu yana en düşük işçi payı
TÜİK’in 2009’dan bu yana son 14 yılı kapsayan verilerine bakıldığında işgücü ödemelerinin payının en düşük olduğu yıl 2022 oldu. İşçilerin payı bu süre zarfında son yıla kadar yüzde 26,4’ün altına düşmemişti. En büyük pay ise yüzde 32 ile 2016’da gerçekleşti.
Patronlar olarak adlandırılan “net işletme artığı/karma gelir”in payı ise son 14 yılda en yüksek orana 2022’de ulaştı.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle fark açıldı
Türkiye 2018 ortasında cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçti. Bunun takip eden 2019 yılından bu yana her sene milli gelirden işçilerin aldığı pay azalırken “net işletme artığı/karma gelir”in payı her sene yükseldi.
2019 yılında işgücü ödemelerinin payı yüzde 31,3 idi. Bu sırasıyla her sene yüzde 29,3; yüzde 26,8 ve son olarak yüzde 23,6’ye kadar geriledi.
Net işletme artığı/karma gelirin payı ise 2022’de ilk kez yüzde 48 bandını aştı.
“Yeni ekonomik model”de işçinin payında sert düşüş
Merkez Bankası’nın faiz düşürdüğü, döviz kurlarının yükseldiği, buna çare olarak Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) uygulandığı ve enflasyonun zirve yaptığı “yeni ekonomik model”in hâkim sürdüğü 2022 ise işçiler için en kötü yıl oldu. İşgücü ödemelerinin payı sadece bir yılda yüzde 26,8’den yüzde 23,6’ya geriledi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı görevine getirilen Mehmet Şimşek, görev devir teslim töreninde Nureddin Nebati’nin yanında yaptığı açıklamada ” Rasyonel bir zemine dönme dışında seçenek kalmamıştır” demişti.
Türkiye’nin milli geliri kaç dolar?
Peki, Türkiye’nin milli geliri son 2000 yılından bu yana nasıl seyretti.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) verilerine göre 274 milyar dolar olan GSYH 2022 yılında 906 milyar dolar yükseldi. IMF’nin Nisan 2023 tahminine göre Türkiye’nin 2023 sonunda GSYH’si 1 trilyon 29 milyar dolar olacak.
