Rusya’nın önde gelen araştırmacı gazetecilerinden Yelena Milaşina, Çeçenistan’ın başkenti Grozni’de maskeli bir grubun saldırısına uğramasının ardından Moskova’daki bir hastanede tedavi görüyor.
Yelena Milaşina daha önce de bölgede kötü ün salmış Rusya’ya bağlı Çeçenistan Özerk Yönetimi’nin lideri Ramazan Kadirov’dan ölüm tehditleri almıştı.
Milaşina, Pazartesi günü Çeçenistan’a gittikten birkaç dakika sonra, havaalanından çok uzak olmayan bir yerde bir arabadan zorla indirildiğini, plastik borularla dövüldüğünü ve saçlarının kazınarak yeşil boyaya batırıldığını anlattı. Saldırganların parmaklarını kırdıklarını ve telefonunun şifresini istediklerini söyledi.
Milaşina, kendisiyle birlikte saldırıya uğrayan ve yaralanan avukat Aleksander Nemov ile seyahat ediyordu. Çeçenistan’a komşu bir bölgedeki bir hastanede iki gün kaldıktan sonra, ikili özel bir uçakla Moskova’ya götürüldü ve hastaneye kaldırıldı.
Çeçenistan 2007’den bu yana Kadirov tarafından yönetiliyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sadık bir müttefiki ve Ukrayna’daki savaşın destekçilerinden biri olan Kadirov, kendi ülkesinde yargısız infazlar, insan kaçırmalar ve işkence emri vermekle suçlanıyor.
Yelena Milaşina kimdir?
Yelena Milaşina, Çeçenistan’da çok sayıda insan hakları ihlalini ortaya çıkaran tanınmış bir Rus gazeteci.
Milaşina’nın haberleri bağımsız Rus gazetesi Novaya Gazeta’da yayımlanıyor. Gazetenin kurucusu ve Genel Yayın Yönetmeni Dmitri Muratov 2021’de Nobel Barış Ödülü’ne layık görülmüştü.
Nobel Komitesi, “Novaya Gazeta, bugün Rusya’nın en bağımsız gazetesi ve iktidara karşı temelde eleştirel bir tutum sergiliyor” açıklamasında bulunmuştu.
Milaşina, Çeçenistan’daki insan hakları ihlallerini, LGBT topluluğuna yönelik baskıları ve muhalefetin ağır bir şekilde cezalandırılmasını haberleştirmişti.
Benzer çalışmaları nedeniyle öldürülen iki kadın gazetecinin izinden gittiği söylenebilir.
2006 yılında Novaya Gazeta’dan meslektaşı Anna Politkovskaya Moskova’da oturduğu apartmanın girişinde vurularak öldürülmüş, arkadaşı ve kampanyacı Natalia Estemirova ise Grozni’de kaçırılarak vurulmuştu.
Milaşina geçen hafta BBC’nin Ukrayna ile ilgili podcast’ine verdiği demeçte Kadirov ve çevresinin ölüm tehditlerini “kolaylıkla yerine getirebileceklerinin” farkında olduğunu söylemişti.
“Buna alışmaya başladım çünkü neredeyse her yıl birkaç kez Kadirov benim adresime ya da Novaya Gazeta’daki gazetecilerin adreslerine tehditler gönderiyor… Sanki Çeçenistan’ın sahibiymiş gibi davranıyor” demişti.
Milaşina, Kadirov’un kendisini “terörist” olarak nitelendirip “Teröristleri ve suç ortaklarını her zaman ortadan kaldırdık” ifadelerini kullanması ardından Şubat 2022’de bir süre Rusya’dan kaçmıştı.
Saldırı nasıl oldu?
Tehditlere rağmen Milaşina, Kadirov muhalifi üç çocuk annesi sürgündeki Zarema Musayeva’nın mahkeme kararını izlemek üzere avukat Nemov ile Grozni’ye gitti.
Duruşmada sanığa beş buçuk yıl hapis cezası verildi. Bu karar siyasi olduğu gerekçesiyle eleştirildi.
Ancak Milaşina ve Nemov duruşmaya katılamadılar. Grozni havaalanına indikten sonra bindiği araba en az 10 maskeli adamdan oluşan bir grup tarafından pusuya düşürüldü.
Yelena Milaşina, Grozni’deki hastanede bir Çeçen insan hakları aktivistine “Klasik bir kaçırma olayıydı” diye anlattı başına gelenleri.
“Bizi sıkıştırdılar, sonra şoförümüzü arabadan attılar, arabaya tırmandılar, başımızı eğdiler, ellerimi bağladılar, beni dizlerimin üzerine çökmeye zorlayıp kafama silah dayadılar.”
Rus barosuna konuşan Nemov da, “Bizi yolun kenarına attılar ve yüzümüze, vücudumuzun her yerine tekme atmaya başladılar… beni bacağımdan bıçakladılar” diye anlattı.
Milaşina daha sonra yaptığı açıklamada, bir vadiye götürüldüklerini ve plastik borularla dövüldüklerini ve cep telefonlarını açmalarının istendiğini söyledi. Dayak yerken şifresinin girilemeyecek kadar karmaşık olduğunu anlatmaya çalıştı.
Crew against Torture adlı insan hakları grubundan Sergei Babinets’e konuşan Milaşina, “Anlamadılar ve anladıklarında saçımı çoktan kazımış ve üzerime yeşil boya dökmüşlerdi, hiçbir şey görmedim” dedi.
Yetkililerden ‘olayı aydınlatma’ sözü
Rusya’nın insan haklarından sorumlu devlet yetkilisi Tatyana Moskalkova, Çeçen yetkililerden olayı soruşturmalarını istediğini söyledi. Yerel kolluk kuvvetlerinden bazı temsilciler soruşturmanın devam ettiğini iddia etti.
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, saldırıya ilk olarak bu tür olayların önlenmesi için “enerjik tedbirler” alınması talebiyle tepki gösterdi, daha sonra ise soruşturmanın sonuçlarını beklemek gerektiğini söyledi.
Ramazan Kadirov ise sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Milaşina ve Nemov’u Ocak 2022’de “terörist” olarak nitelendirdiğine değinmeden, ilgili makamlara olayın araştırılması talimatını verdiğini belirtti.
Kadirov’un bakanlarından biri saldırıyı, “Vilnius’taki NATO Zirvesi’ne günler kala Çeçenistan’a karşı itibarsızlaştırma amaçlı bir provokasyon” olarak nitelendirdi.
Uluslararası kınama
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic, “Bu olayın Novaya Gazeta’nın gazetecilerine ve destekçilerine yönelik saldırı modelinin bir parçası olduğunu ve bunun derin endişe verdiğini” söyledi. Yetkili, konsey üyesi ülkeleri “hesap verebilirlik talep etmeye ve Rusya Federasyonu’ndaki gazetecilerin yanında durmaya” çağırdı.
Milaşina’nın Novaya Gazeta’daki çalışma arkadaşları da bir açıklama yayımlayarak Çeçenistan’a seyahatinin önceden planlandığını ve risklerin “en aza indirildiğini” söyledi.
Açıklamada, “[Rus] devletinin paramiliter örgütler ve kolluk kuvvetleri üzerindeki kontrol kaybı giderek daha belirgin hale geliyor” denildi.
