İsviçre’nin Cenevre kentindeki Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 12. Bakanlar Konferansı’nda üye ülkeler, gıda güvenliği sorunuyla mücadele, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve Kovid-19 aşılarının adil erişimin sağlanmasının yanı sıra elektronik ticaret, küresel salgınlarla mücadele ve DTÖ’nün reformu konularında anlaşmaya vardı.
Kapanış oturumunun ardından yerel saatle sabah 06.15’te düzenlenen basın toplantısında konuşan DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, katılımcı bakanların “şimdiye kadar hiç görülmemiş anlaşmalara vardığını” belirterek, “DTÖ uzun zamandır bu kadar önemli sayıda çok taraflı sonuçlara şahitlik etmedi” dedi.
Varılan anlaşmaların dünya çapında büyük farklılıklar yaratacağını kaydeden Okonjo-Iweala, “Çıkan sonuçlar, DTÖ’nün küresel acil durumlara gereken cevabı verebileceğinin göstergesidir” değerlendirmesinde bulundu.
20 yıldan sonra balıkçılık sübvansiyonunda anlaşma
DTÖ’nün sitesinde yayımlanan 12. Bakanlar Konferansı Sonuçları belgesinde katılımcı üyeler, aşırı balık avcılığının önüne geçilmesi için 20 yıldan fazladır müzakereleri süren balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması konusunda anlaştı.
Üye ülkeler ayrıca Kovid-19 aşılarına küresel alanda eşit erişim için aşıların patent hakkından geçici süreliğine vazgeçilmesinde anlaşmaya vardı.
Gıda güvensizliğiyle mücadele edilmesi için gerekli tedbirlerin alınması, ticari ürünlerin elektronik taşınmasında gümrük vergisi borçlarının 2 yıl daha ertelenmesi ve gelecek küresel salgınlarla mücadele de anlaşmanın sağlandığı konular arasında yer aldı.
Konferans kapsamında son olarak, DTÖ’nün mevcut Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması ve Temyiz Organı ile kanunnamesinde değişikliğe gidilmesi yönünde karar alındı.
Hindistan’ın itirazları konferansı uzattı
12 Haziran’da başlayan DTÖ 12. Bakanlar Konferansı’nın ilk gününde Genel Direktör Okonjo-Iweala, müzakere konularında anlaşmalara varılmasına dair “tedbirli iyimserlik” içinde olduğunu belirtmiş ve “bir veya iki konuda anlaşmaya varılırsa bunu başarı sayacağını” dile getirmişti.
164 ülkeden 100’ün üzerinde bakanın katıldığı konferansta Hindistan, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve gıda ihracatının yasaklanmasına dair bazı tedbirlere itirazda bulunmuştu.
Hindistan’ın itirazları nedeniyle anlaşmaların kilitlenmesi, 15 Haziran’da bitmesi planlanan konferansın uzamasına yol açmıştı.
Konferansta Türkiye’yi temsil eden Ticaret Bakanı Mehmet Muş, konuşmasında reform çağrısı yaparak, “DTÖ’nün reforma gitmesinin uzun süredir beklenen ve salgın sonrası dönemin en önemli gündemlerinden biri olduğuna inanıyoruz. Belirgin hedef ve somut çalışma planlarının olduğu kapsayıcı ve dengeli bir reform sürecini acilen başlatmalıyız.” ifadelerini kullanmıştı.
En son anlaşmaya 2013’te varıldı
DTÖ üyesi bakanlar en son 2013’te Endonezya’nın Bali kentinde düzenlenen konferansta, ticaret kolaylığı anlaşmasına varmıştı.
Arjantin’in başkenti Buenos Aires’te 2017’de düzenlenen 11. Bakanlar Konferansı’nda, uzun süredir müzakere edilen konularda anlaşma sağlanamamıştı.
Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının küresel ticarete olumsuz etkilerinin ardından DTÖ’nün işvelselliği tartışma konusu olmuştu.
