AKP ve MHP’nin verdiği önergenin ardından kira artışlarında 1 Temmuz 2022 ile 1 Temmuz 2023 arasında yapılabilecek en yüksek zam oranını yüzde 25 olarak sınırlandıran yasa tasarısı dün gece TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Söz konusu karar halen kiracı olan ve yüksek artışlardan şikayet edenleri sevindirdi.
Ancak karara çeşitli kesimlerden eleştiriler de var ve onlara göre düzenlemenin olumsuz sonuçları olacak.
Üstelik bu eleştirenler arasında tüketici temsilcileri bile bulunuyor.
Düzenlemeden önce kirası TÜFE’ye göre artan vatandaşlar ne yapacak?
Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı Avukat Bülent Deniz bunlardan biri.
Deniz, düzenlemenin geçici olduğunun ifade edilmesinin doğru bir yaklaşım olduğunu belirtti ancak devamında çekincelerini sıralamaya başladı.
Düzenlemenin 1 Temmuz 2022’den itibaren başlayacağını hatırlatan Deniz, “Peki haziranda, mayısta artışı TÜFE’ye göre yapan mağdur vatandaşlar ne olacak? Ciddi bir eşitsizliğe yol açıyor bu” dedi.
Düzenleme sadece konutları kapsıyor ama işyerlerinde de büyük sıkıntı var
“Bu düzenleme sadece konut kiralarıyla ilgili” diyen Deniz, “Halbuki iş yerlerinin kirasında da çok büyük sıkıntı var. Onlar TÜFE’ye göre artıracak. Bu demektir ki üretici fiyat endeksi daha da yukarıya çıkacak. Hayat pahalı olacak. Kiralara sınır getiriyoruz deniyor da işyerlerinin çoğu da kiralık. Dolayısıyla çok yapay bir çözüm” değerlendirmesini yaptı.
“Yakında üçüncü sayfada görürürüz ev sahibi-kiracı kavgalarını”
Deniz’in asıl endişesi, söz konusu düzenlemenin ev sahibi ve kiracı ilişkilerini daha da germe ihtimali ile ilgili.
Düzenlemeyi toplumsal huzursuzluğu daha da artıran bir durum olarak gördüklerini kaydeden Deniz, “Kira geliriyle geçinen çok insan var. Onlar ne yapacaklar? Resmi rakama göre enflasyon yüzde 73 ama sen ev sahibine diyorsun ki ‘yüzde 25 zam yapacaksın’. Bu sefer de kimi ev sahipleri kirasını yüzde 25 artırdı diye kiracısını rahatsız edecek” dedi.
Bülent Deniz, “Yakında üçüncü sayfada görürüz ev sahibi-kiracı kavgalarını. Kiracılar da yasal haklarını kullanıp oturmaya çalışacaklar ama huzur içinde oturamayacaklar” diye konuştu.
“Yeni kiraya verilen evlerin fiyatları %50 artabilir”
Düzenlemenin işlemesinin mümkün olmadığının kısa süre içinde görüleceğini belirten Deniz, “Emlakçılar şimdiden tabela değiştirmeye başladılar. Yeni kiraya verilen evlerdeki rakamlar en az yüzde 50 artabilir. İçine bir kere kiraca girerse fiyat artırmak güç olur diye ev sahipleri yüksekten kiraya verecek” dedi.
Artışı düzenlemeden önce olanların zararı büyük
Emlak hukuku üzerine çalışan Avukat Yankı Büyüksezer, yapılan son kira düzenlemesinin benzerini 2019 başında tavan, Üretici Fiyat Endeksi yerine Tüketici Fiyat Endeksi olarak belirlenirken yaşandığını hatırlattı.
“Demek ki üç buçuk senede ekonomi istenilen seviyede gitmedi bu sefer de piyasanın değişken oranları yerine sabit oran kondu” diyen Büyüksezer şöyle devam etti:
“Merak ettim baktım, en son martta artış oranı yüzde 25,98 olmuş. Sırasıyla nisanda yüzde 29,88, mayısta yüzde 34,46 ve haziranda yüzde 39,33. Yani bu dört ayda sözleşme dönemi yenilenen kiracılar ne yazık ki yüzde 25’in üzerinde artış yapmak zorunda kaldı.
Düşünün aylık kirası 3500 lira olan biri, haziran ayında bin 376,55 lira artış yapmak zorunda kalıyor ama sözleşmesi temmuzda başlamış olsaydı 875 lira artış yapacaktı. Yani evi temmuz yerine haziranda kiralamış olunca her ay 501,55 lira fazla kira ödeyecek. Bu da bir yıl için 6 bin 18 lira. Hükümetin bu düzenlemeyi geçen ay yapmaması sebebiyle bu vatandaş 6 bin TL fazla ödeyecek. Geçmiş olsun. Bu işin haksızlık yönü.”
“Ev sahibi hiç uğraşmaz tahliye davası açar”
Bu sözlerinin ardından “Bir de işin ne olacağına bakalım” diyen Büyüksezer, şu örnekleri verdi:
“Mesela Mart 2022’de artış oranı yüzde 25,98 olsa bile mal sahibi yüzde 40-45 istiyordu.
Kiracı “ben yasal oranda artış yaparım” derse bile o halde mal sahibi “Almanya’dan oğlum gelecek, kızım evlenecek, ben oturacağım” diyerek ya da göstermelik bir satış yapıp “yeni malikin ihtiyacı sebebiyle” tahliye davası açıyordu. Şimdi ne değişmiş oldu?
En azından artış oranı piyasa dengesi olunca kiracı ile ev sahibi makul bir anlaşma, orta yolu bulma üzerine çalışma yapabilirdi.
Şimdi iki taraf arasında makas açılacak. Yüzde 25 artış yapmak zorunda olan mal sahibi yan daireye bakacak, yeni kiraya verilmiş, kendi aldığının iki katı. Hiç uğraşmaz tahliye davasını açar..”
“Kira davaları katlanacak”
Yapılan düzenlemenin kira ile geçinenleri zorlayacağını söyleyen Büyüksezer, “Tabii şimdi bu sebepten kira davaları daha da katlanacakken buna da arabuluculuk getirilip ‘yargıyı hızlandırdık’ diyecekler. İşin içinden çıkılamazken çıkışı da bulamayacağız. Geçen konuştuğum bir sulh hukuk hakimi, elindeki yığılmış dosyaların tamamının bu tip kira uyuşmazlıkları olduğunu söyledi. Haziran’da görülen ilk celse sonrasını Ocak 2023 tarihine verdi çünkü boş günleri kalmamış duruşma yapmak için. Yargıya da bindirdik yükü haklıyı haksızı geçtim onun tespit etmek bile bu gidişle 1,5-2 yıl sürecek” diye konuştu.
“Ev sahipleri yeni kiraya verecekleri evlere daha fazla fiyat çekecekler”
İstanbul’da emlakçılık yapan Hikmet Toraman da söz konusu düzenlemenin işe yaramayacağını söyleyerek, “Devlete düşen uygun fiyatlara konut üreterek dar ve orta gelirli insanları uygun koşullara ev sahibi yapmak olmalı” dedi.
“Bu yapılarak konut ihtiyacı azalsa zaten kiralar da düşer” diyen Toraman, “Ancak son alınan karar gibi önlemler işe yaramadığı gibi tersine fiyatta artırır. Şimdiden ev sahipleri yeni kiraya verecekleri bir evden 5 bin istiyorsa 6 bin diyecek” diye konuştu.
KAYNAK: INDEPENDENT TÜRKÇE – ALİ KEMAL ERDEM
