Türkiye’nin güneydoğusunda 6 ve 20 Şubat 2023’te gerçekleşen depremlerin ardından, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) enkaz kaldırma faaliyetlerine verilecek destekle ilgili bir yazılı açıklama yaptı.
UNDP’nin ilk tahminlerine göre afet nedeniyle 116 ila 210 milyon ton enkaz oluştu. 1999 Marmara Depremi’nde oluşan enkaz ise yaklaşık 13 milyon tondu.
UNDP, Birleşmiş Milletler’in 16 Şubat 2023’te yayınladığı 1 milyar dolarlık “acil çağrının” bir parçası olarak istenen 113,5 milyon dolarlık fonun büyük kısmının enkaz kaldırma faaliyetlerine gideceğini açıkladı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, bugüne kadar denetlenen 1 milyonu aşkın yapı arasında, 507 bin konut ve ofis içeren 156 bin binanın tamamen çökmüş ya da yıkım gerektirecek ölçüde hasarlı olduğunu hatırlattı.
“Enkaz alanı, Manhattan adasından fazla”
UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton, konuyla ilgili “UNDP olarak biz erken toparlanmaya odaklanıyoruz. Bir yanda acil müdahaleyi desteklerken, öte yanda bölgede hayatın normale dönmesi için gerekecek büyük çaplı çalışmaları planlıyoruz. Enkazı temizlemek çok önemli bir ilk adım, ancak bunu yaparken enkaz altında kalan yaşamlara ve hayallere saygı göstermemiz gerekiyor” dedi.
“Zorlu görevin kapsamı, insanın kavrayamayacağı ölçüde büyük” diyen Vinton, sözlerini şöyle sürdürdü:
Kaldırılması gereken toplam enkaz hacmini gözünüzün önüne getirmek için, 10 km x 10 km boyutunda bir alanda 1 metre yükseklikte moloz yığıldığını düşünün. 100 kilometrekarelik bu tahmini enkaz alanının büyüklüğü, ABD’nin New York şehrinde bulunan ve 59 kilometrekare alan kaplayan Manhattan adasından daha fazla.
“Nepal’de, hasar gören bölgelerdeki enkazın yüzde 90’ı geri dönüştürülmüştü”
UNDP’nin tahminlerine göre, depremin yarattığı yıkım 1,5 milyon insanı evsiz bıraktı ve bunu karşılamak için 500 bin yeni konut yapılması gerekiyor.
“Hayati önemdeki gıda, su ve diğer ikmal maddelerinin ulaştırılması ve sosyal ve ekonomik faaliyetlerin normalleşmeye başlayabilmesi için her şeyden önce enkazın kaldırılması gerekiyor” ifadelerine yer veren UNDP açıklaması, şöyle devam ediyor:
Hükümetin eylemlerini desteklemek üzere UNDP, çevre dostu enkaz yönetimi yaklaşımını uygulamayı hedefliyor; böylece, salt molozun kaldırılıp bir yere dökülmesi yerine enkazın içerdiği hammaddelerin geri dönüşümü sağlanacak.
UNDP aynı zamanda, enkazın kaldırılması ve işlenmesi için yöre sakinlerini istihdam etmek suretiyle geçim kaynakları yaratmaya da çalışacak.
UNDP bu çabaları için, Haiti, Nepal ve Pakistan dahil dünyanın başka ülkelerindeki depremlere, 2020 yılında Beyrut’taki büyük patlamaya, Rus işgali nedeniyle Ukrayna’da oluşan savaş tahribatına yanıt vermedeki deneyimlerinden yararlanacak. UNDP örneğin Nepal’de, hasar gören bölgelerdeki enkazın yüzde 90’ını geri dönüştürdü.
UNDP aynı zamanda geçim kaynaklarını restore etme ve küçük işletmeleri yeniden canlandırmaya; yerel yönetimlerin psiko-sosyal destek dahil olmak üzere temel sosyal hizmetleri sağlamasına; kadim uygarlıkların paha biçilmez birçok hazinesini barındıran bölgedeki hasar görmüş ve tehlikede olan kültürel miras ögelerini korumaya yardım etmeyi de hedefliyor.
“Daha fazla destek yolda”
UNDP halihazırda, Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne 160 adet 770 litrelik çöp konteyneri, 54 bin kilogram sönmüş kireç ve 10 bin litre dezenfektan göndermiş durumda.
Bu malzemelerin belediyelerin atıkları toplama ve taşıma, enkaz ayıklama ve temizleme ve devam eden temiz su yetersizliğini telafi etmelerini destekleyeceğini söyleyen UNDP, “Malzemeler 20 ve 21 Şubat 2023 tarihlerinde teslim edildi; daha fazla destek de yolda. Acil malzemeler için depo olarak kullanılmak üzere, Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne gönderilen konteynerler de yolda” ifadelerine yer verdi.
Yazılı açıklamada ayrıca UNDP’nin yakında, portatif tuvaletler ve acilen ihtiyaç duyulan ilave atık toplama ekipmanını etkilenen topluluklara ulaştıracağı belirtildi. Bir yandan da acilen ihtiyaç duyulan hasarlı su temin sistemlerinin bir kısmının onarılmasına çalışılacak.
