ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın, Çin’in Rusya’ya Ukrayna savaşında kullanması için silah ve mühimmat desteği sağlayacağı yönündeki iddiası Pekin yönetimi tarafından yalanlandı.
Ancak hali hazırda Çin, Ukrayna’daki Rus birliklerine askeri istihbarat sağlıyor olabileceği gibi Rusya için giderek daha önemli bir ticaret ortağı haline geldi.
Çin, Rusya’ya silah desteği veriyor mu?
Çin, askeri üretim konusunda becerilerini her geçen gün geliştiriyor. Şu anda da dünyanın dördüncü en büyük silah ihracatçısı.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nden Siemon Wezeman, Çin’in silahlarının artık daha da geliştiği görüşünde.
Wezeman, “Örneğin Çin’in insansız hava araçları, Rusya’nın oldukça ilgisini çekebilir” diyor.
ABD, Çinli firmaların Rusya’ya zaten “ölümcül olmayan” destek sağladığını, bugünlerde ise Pekin tarafından “ölümcül destek” de sağlanabileceği yönünde bilgilerin olduğunu söylüyor.
Washington, böylesi bir gerilimin Çin için “ciddi sonuçlar doğurabileceği” konusunda uyarılarda bulundu.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde ekonomik yaptırımlar uzmanı olan Maria Shagina, Çin’in Rusya’ya alenen silah desteği vermediğini, ancak gizlice askeri amaçlar için kullanılabilecek yüksek teknolojili ürünler satıyor olabileceğini söylüyor.
“Çin’in (genellikle Hong Kong ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki paravan şirketler aracılığıyla) Rusya’ya yönelik en büyük yarı iletken ihracatçısı olduğuna dair kanıtlar var” diye konuşan Shagina, bazı Çinli şirketlerin de askeri ve sivil amaçlar arasındaki gri alandan faydalanarak sivil insansız hava araçları tedarik ettiğini söylüyor.
ABD merkezli Gelişmiş Savunma Araştırmaları Merkezi ise Çinli şirketlerin Rusya’ya uçaksavar füze radarları için elektronik parçalar gönderiyor olabileceğini söylüyor.
Amerikan yönetimi Çinli bir şirkete, Rus paralı asker grubu Wagner’e uydu görüntüleri temin ettiği iddiasıyla yaptırım uyguladı.
Çin, Rusya’ya ekonomik olarak nasıl yardım ediyor?
Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamasıyla birlikte, Batılı ülkeler Moskova’ya katı yaptırımlar uyguladı. Bunların arasında petrol ithalatını ve yüksek teknolojili ürünlerin ihracatını yasaklamak vardı.
Birçok Batılı firma Rusya ile bağlantılarını tamamen kesti ve Rusya’nın ABD, İngiltere ve AB ülkeleriyle ticareti 2022 boyunca düştü.
Bununla birlikte, Çin’in Rusya ile genel ticareti 2022’de 190 milyar dolarlık rekor bir seviyeye ulaştı. Bu bir önceki yıla oranla yüzde 30 artış anlamına geliyor.
Rusya’nın Çin’den ithalatı yüzde 13 artışla 76 milyar dolara, Çin’e ihracatı ise yüzde 43 artışla 114 milyar dolara ulaştı.
Geçen sene Rusya’nın Batı ile ticareti darmadağın oldu.
Çin ise açık ara Rusya’nın en önemli ticaret ortağı haline geldi.
Çin, Rusya’dan ne kadar petrol ve gaz alıyor?
Rusya, 2022’de Çin’e bir önceki yıla oranla iki kat daha fazla sıvı petrol gazı (LPG) ihraç etti.
Moskova, Rusya ve Çin arasındaki “Sibirya’nın Gücü” adlı boru hattıyla da 2022’de Pekin’e yüzde 50 daha fazla doğal gaz ulaştırdı.
Ayrıca Çin, Rusya’dan 2021’e kıyasla yüzde 10 daha fazla ham petrol ithal etti.
Bu, Rusya’nın geçen yıl AB’den kaybettiği petrol ve gaz satış miktarını kısmen telafi ediyor.
Rusya AB gaz ithalatının 2021’de yüzde 40’ını karşılarken, 2022’de bu oran yüzde 15’te seyretti.
Ayrıca, AB’ye 2021’de yüzde 26 oranında petrol satarken, 2022’de ise bu oran yüzde 14’te kaldı.
Rus hükümetinin yıllık gelirlerinin neredeyse yarısı petrol ve gaz satışlarından geliyor.
G7 ülkeleri, Avrupa Birliği ve Avustralya, Kremlin’in savaşa harcayabileceği para miktarını azaltmak amacıyla deniz yoluyla taşınan Rus petrolünün fiyatına dünya çapında bir üst sınır koydu.
Ancak Çin, bu üst sınıra uymayı reddetti; Rus ham petrolünü piyasa fiyatlarından satın aldı.
Rusya, Çin’e enerji ihracatını genişletmeyi planlıyor.
İki ülke “Sibirya’nın Gücü 2” isimli yeni bir gaz boru hattı inşa etme konusunda anlaştı. Mevcut olan hat, 30 yıllık ve 400 milyar doları aşan bir anlaşmayla 2019’da faaliyete açılmıştı.
Ancak Sibirya’daki yeni gaz boru hattının ne zaman hizmete gireceği belli değil.
KAYNAK: BBC TÜRKÇE
