Türkiye’nin son 15 yıllık dışsatım rakamlarına göre, yüksek teknolojili ürünlerin toplam dışsatım içindeki payı giderek azaldı. Buna karşın orta-yüksek ve orta-düşük teknolojili ürünlere yönelim yaşandı.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne bağlı Elektrik Mühendisleri Odası’nın (EMO) Türkiye İstatistik Kurumu verileri üzerinden yaptığı araştırma, Türkiye’nin teknolojik üretiminin tehlike sinyalleri verdiğini açığa çıkardı. EMO’nun yaptığı araştırmada yüksek teknolojili ürün bazında dış ticaret açığının 15 yılda 5 katın üzerinde artarak 2001 yılında 4 milyar dolarken, 2015 yılında 21,3 milyar dolara kadar çıktığına işaret edilerek şu bilgiler verildi: “Böylece yüksek teknolojili ürün bazında dışsatımın dışalımı karşılama oranı son 15 yılda sürekli düşerek yüzde 32,2’den yüzde 18,7’ye geriledi. AKP’nin iktidarda olduğu son 14 yıllık dönemde Türkiye’nin dışsatımında yüksek ve düşük teknolojili ürünlerin payı azalırken, orta-yüksek ve orta-düşük teknoloji ürünlerin payı artırıldı. Bu durum Türkiye’yi bulunduğu noktadan ileri taşıyacak yüksek teknolojili ürünlerde geri plana çekilirken, orta düzeye çapa attığını göstermektedir.”
EMO, yüksek teknolojili ürünler yerine orta teknolojili ürünlere yönelim olmasını; “küresel sermayenin dayattığı işbölümünün Türkiye’de giderek yerleşmesi ve dışalıma bağımlı bir ülke konumunun kalıcılaştırılması” olarak değerlendirdi.
Son 15 yıldır geriliyor
“Teknoloji yoğunluğuna göre imalat sanayi dışsatımı, ‘Yüksek, Orta-Yüksek, Orta-Düşük ve Düşük Teknolojili Ürünler’ olmak üzere 4 ayrı grupta değerlendirilmektedir” bilgisi verilen araştırmada, “Dışsatımda asıl katma değeri yaratan bu grupta, son 15 yıldır ilerleme değil, tersine bir gerileme yaşanmaktadır. 2001 yılında 1,9 milyar dolar olan yüksek teknolojili ürün dışsatımı, 2015 yılında 4,9 milyar dolar olmuştur. Rakamsal olarak bir artış görülmekle birlikte bu artış, hem imalat sanayiindeki dışsatım, hem de Türkiye’nin toplam dışsatımındaki artışların oldukça gerisinde kalmıştır. Aynı dönemde imalat sanayi dışsatımı yüzde 366, toplam dışsatım yüzde 359 yükselmiş; yüksek teknolojili ürün dışsatımı ise sadece yüzde 157’lik bir artış kaydetmiştir” denildi.
Bağımlılıkta ‘olağanüstü’ artış
Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi dışsatımı içindeki payının neredeyse yarı yarıya azalarak, 2001’deki yüzde 6,6 düzeyinden, 2015 yılında 3,6’ya indiği kaydedilen araştırmada, “ Yüksek teknolojili ürün dışsatımının en son 2005 yılında yüzde 6 düzeyinde olması ve bu tarihten sonra sürekli bir düşüş eğilimine girmesi dikkat çekicidir. Dışsatım düşerken, yüksek teknolojili ürünlerin dışalımında olağanüstü artışlar olmuştur. 2001 yılında 5,9 milyar dolar olan dışalım, 15 yılda 4,5 kat artarak 2015 yılında 26,2 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye’nin yüksek teknolojili ürün dışsatımı ile dışalımı arasındaki makas giderek artmaktadır” ifadelerine yer verildi.
Teknolojide gelir grupları
»Orta-Yüksek Teknoloji: Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazların imalatı; motorlu kara taşıtı, römork ve yarı-römork; demiryolu ve tramvay lokomotifleri ile vagonları; başka yerde sınıflandırılmamış ulaşım araçları; kimyasal madde ve ürünleri; başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı.
»Orta-Düşük Teknoloji: Deniz taşıtlarının yapımı ve onarımı; plastik ve kauçuk ürünleri imalatı; kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt; metalik olmayan diğer mineral ürünler; ana metal sanayi; makine ve teçhizatı hariç metal eşya sanayi.
»Düşük Teknoloji: Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalat; yeniden değerleme; ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç), hasır vb. ürün imalatı; kâğıt ve kağıt ürünleri; basım ve yayım, kayıtlı medya çoğaltılması; gıda ürünleri ve içecek imalatı; tütün ürünleri; tekstil ürünleri; giyim eşyası ve deri ürünleri.
