Acıbadem International Hastanesi Endokrinoloji Uzmanı Dr. Müjdat Kara’ya D vitamini hakkında merak edilenleri sorduk.
D vitaminin faydaları neler?
D vitamini basit bir vitamin olmayıp, her yaş gurubunda önemli görevleri olan bir vitamin. D vitamini kalsiyumun kemiklerde tutulmasını, kemiğin olgunlaşmasını ve güçlenmesini sağlıyor. D vitamini kalsiyum ve fosforun emilimi için de gerekli. Ayrıca bağışıklık sistemini güçlendiriyor ve bazı hormonların üretilmesinde de görev alıyor. Solunum sisteminde bazı koruyucu maddelerin üretimini artırarak, akciğer ile solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucu etki oluşturuyor.
D vitamini eksikliği belirtileri neler?
Bebeklerde ve çocuklarda yavaş büyüme, geç yürüme, diş çıkmasının gecikmesi, daha sık enfeksiyon kapma gözleniyor. Erişkinlerde ise kemik ve kas ağrıları, yürüme merdiven çıkma gibi aktivelerde güçsüzlük ile çabuk yorulma sorunları ortaya çıkıyor.
D vitamini eksikliği hangi hastalıklara sebep olur?
D vitamini eksikliğinde kas ve kemik ağrıları ile yorgunluk en sık görülen belirtileri oluşturuyor. Eksiklik zamanla kemik yoğunluğunun azalması ve “osteoporoz” denen kemik erimesine neden oluyor. Menopoz sonrası görülen osteoporoz oluşumunda D vitamini eksikliği önemli rol alıyor. Kalça ve omurga kırıklarını engellemek için sadece kalsiyum almak yeterli gelmiyor. Kalsiyumun emilimini sağlamak için D vitamini de almak gerekiyor. Bunun nedeni ise D vitamininin kalsiyumun emilimini arttırması.
Bebeklerde ve çocuklarda D vitamini eksikliği oldukça önemli. Eksikliği durumunda vücut kalsiyumu kullanamıyor ve kemik büyümesinin yavaşladığı, kemiklerde şekil bozukluğu ile seyreden raşitzme neden oluyor.Son yıllarda yapılan bazı çalışmalar, D vitamini eksikliğinin kemik sağlığı dışında bazı kanserler (kolon, prostat, meme), hepatit ve tüberküloz gibi bazı enfeksiyon hastalıkları, kalp damar hastalıkları, astım gibi solunum sistemi hastalıkları, bazı psikiyatrik hastalıklar, diyabet ve hipertansiyon ile ilişkili olduğunu gösteriyor.
D vitamini doğal olarak nelerde var?
Yetişkinlerin günde 400-800 IU D vitamini gereksinimi var. D vitamini balık, balık yağı, süt ve süt ürünleri, yumurta sarısı ve tereyağı gibi besinlerde bulunuyor. D vitamini içeren besinlerde D vitamini etkin halde bulunmuyor, önce karaciğer sonra böbrek tarafından iki aşamada aktif hale dönüşüyor. Ancak beslenmeyle D vitamini gereksinimini karşılamak oldukça zor.
D vitamini alırken nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
D vitamini, güneş ışınları ve besinler tarafından karşılanabiliyor. Güneşin ultraviyole ışınları ciltte D vitamini üretimini başlatıyor. Gereksinmemiz büyük oranda deride güneş ışınları aracılığıyla sentez ediliyor. Deride sentezlenen D vitamini kana geçiyor. Ardından karaciğer ve böbreğe geçip, D vitaminin aktif şekline dönüşerek vücutta kullanılıyor. D vitamini kas ve yağ dokusunda depolanabiliyor. Vücudun D vitaminini depolama yeteneği önemli, çünkü derideki sentezi sadece yaz aylarında yeterli geliyor.
Kış döneminde güneşi yeteri kadar görmek mümkün olmadığı ve güneş ışınlarının açısı uygun olmadığı için D vitamini oluşumu yetersiz kalıyor. Yaz mevsiminde günde 20 – 30 dakika güneş ışığı almak D vitamini sentezi için yeterli geliyor. Yaz ayları süresince bu süre ve sıklıkta güneşlenmek genellikle altı aylık D vitamini gereksinimini karşılayabiliyor.
Özellikle güneş etkisinin azaldığı sonbahar ve kış aylarında, güneşten maksimum faydalanmak için güneşli havalarda cilde koruyucu kullanmadan en az 30 dakika güneşlenmekte fayda var. Özellikle yaşlılarda D vitamininin uygun şekilde tamamlanması önemli olduğu için kışa girmeden önce ölçüm yapılıp doktorunuzun önerdiği şekilde D vitamini almak bazı sıkıntılar oluşmadan önlem almak adına önem taşıyor.
D vitamininin fazla alınması kan kalsiyum seviyesini arttırarak, bulantı, kabızlık, kalp ritim problemleri, böbrek taşı oluşumu gibi durumlara neden olabiliyor. Bu nedenle ölçüm yapılmadan gereksiz miktarda takviye edilmesi önerilmiyor. D Vitamininin 150 ng/ml değerinden fazla olması aşırı doz alımını, 30 ng/ml den düşük olması da eksikliğini gösteriyor.
KAYNAK: Elele
