Yunanistan Dışişleri Bakanlığı, ziyaretin NATO Dışişleri ve Savunma Bakanları’nın Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan gerilimi görüşmek üzere bugün acil video konferans yapma kararı aldığını, programın çakışması sebebiyle Dendias’ın Ankara ziyaretinin bir gün ertelendiğini duyurdu.
Dendias’ın Ankara’dan önce İstanbul’da yapacağı ziyaret ise ertelenmedi. Reuters haber ajansına konuşan bir Yunan hükümet yetkilisi, Dendias’ın bugün, daha önce planlandığı gibi İstanbul’da Fener Rum Patriği Bartholomeos ile görüşeceğini; buradan Atina’da dönerek NATO’nun video konferansına katılacağını söyledi.
Perşembe günü Yunan mevkidaşını Ankara’da ağırlayacak olan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise bu ziyaretin sabahında, yani yarın erken saatlerde Kuzey Kıbrıs’a giderek Ada’daki Türk yönetimiyle görüşecek. Oradan Ankara’ya dönerek aynı gün Yunan mevkidaşıyla bir araya gelecek.
Başbakan Kiryakos Miçotakis ile birlikte yaptığı Trablus ve sonrasında tek başına gerçekleştirdiği Bingazi ziyaretinin ardından Türkiye’ye gelecek olan Dendias’ın gündeminde Ege Adaları ve Doğu Akdeniz’de yaşanan gerilim ve deniz yetki alanları anlaşmaları var.
Geçen yıl Doğu Akdeniz’deki doğalgaz arama çalışmaları ve Ege Adaları üzerinde yaşanan gerilim sonrası Almanya’nın devreye girmesiyle tansiyon düşmeye başlamış; iki ülke arasında doğrudan temasın düzeyi ve sıklığı artmıştı.
Beş yıl aranın ardından iki ülke arasında istikşafi görüşmeler Ocak ayında başlamış, Mart’ta Atina’da yapılan görüşme sonrası Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Yunan mevkidaşı Dendias’ın Ankara’ya bir ziyarette bulunacağını açıklamıştı.
Temmuz 2019’da iktidara gelen yeni Yunan hükümetinin dışişleri bakanı olan Dendias, ilk olarak 2019’un sonunda Noel ayinine katılmak üzere İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi’ne gitmişti. Bu ziyaret öncesi Dendias, önce Libya’da Türkiye’nin destek verdiği Trablus hükümetine karşı savaşan General Halife Hafter’le görüşmüş; ardından da Türkiye’nin ilişkilerinde gerilim yaşadığı Mısır, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) gitmiş; son durak olarak İstanbul’a geçmişti.
O günden bugüne neler değişti? Bu kez Densias’ın gündeminde neler var?
Doğu Akdeniz’de tansiyonu düşürme çabası
Yıl sonuna doğru Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan gerilimin azaltılması için görüşmeler sürerken, Türkiye yayımladığı NAVTEX’lerle, Oruç Reis başta olmak üzere sismik araştırma ve sondaj gemilerini tartışmalı bölgelerde tutmuştu.
Ancak 22 Aralık’ta Türkiye, Oruç Reis’i bir kez daha sismik araştırma için Akdeniz’e gönderdiğinde bu kez tartışmalı sular değil, Antalya yakınlarındaki Türk karasuları için 15 Haziran 2021’e kadar NAVTEX yayımlandı.
12 Ocak’ta da iştikşafi görüşmelerin başlayacağı açıklandı.
Ardından Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında üst düzey temaslar sıklaştı. AB’nin Doğu Akdeniz’deki gerilimin sürmesi halinde artırmakla uyardığı yaptırımlar olduğu haliyle kaldı. Son olarak Dendias’ın ziyaretinden bir hafta önce AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Ankara’daydı.
Tansiyon düşürme çabaları Avrupa ülkeleri ve Türkiye’yle sınırlı kalmadı.
Libya’da Şubat ayında yeni bir uzlaşı hükümetinin kurulması; 2014’ten bu yana pratikte devam eden ikili yönetimin ve iç savaşın sona ermesi de bölge ülkelerinin ilişkilerine yansıdı.
İç savaşta farklı tarafları destekleyen Türkiye ile Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında da son yıllarda yaşanan gerilimi dindirmek için çalışmalar başladı.
Diplomatik ilişkilerin seviyesinin düşürüldüğü Mısır ile Türkiye arasında da dışişleri bakanları ve istihbarat örgütleri arasında temaslar sıklaştı.
Dendias bir gün önce Libya’daydı
Tüm bu gelişmelere rağmen Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de hak iddia ettiği tartışmalı sularla ilgili anlaşmazlık sürüyor.
Libya’da iç savaş sürerken Trablus hükümetinin Ankara ile imzaladığı deniz yetki alanları anlaşması da Yunanistan için sorun olmaya devam ediyor.
6 Nisan’da, Trablus’ta ateşkesin ardından Trablus’ta kurulan yeni Ulusal Birlik Hükümeti’nin Başbakanı Abdülhamid Dibeybe’yle görüşen Miçotakis, 27 Kasım 2019’da Libya ile Türkiye arasında imzalanan Deniz Yetki Alanları anlaşmasına da değindi. Bu anlaşmayla “Yunanistan’ın egemenlik haklarının bütünüyle göz ardı edildiğini” savundu.
12 Nisan’da Libya Başbakanı Dendias ve beraberindeki 14 bakan Ankara’daydı. Türkiye ile daha önce imzalanan anlaşmalara bağlılık bildiren Libya yönetimi, Türkiye ile yeni anlaşmalara da imza attı.
Aynı gün Dendias da Libya’da yıllardır Trablus hükümetinin karşısında yer alan Bingazi’de, uzlaşı sonrası Yunan Başkonsolosluğu’nu açtı ve buradaki yetkililerle görüştü. Yunan basınına göre Dendias, Türkiye-Libya mutabakatının Libya Parlamentosu’nda onaylanmaması gerektiği yolundaki görüşlerini tekrarladı ve Libya ile Yunanistan arasında yeni bir deniz yetki alanları yapılması gerektiğini söyledi.
Bu sırada Türkiye de Mısır’la yeni bir deniz yetki alanları anlaşması yapılabileceğinin sinyallerini veriyor.
Türkiye ile Mısır arasındaki yakınlaşma da, 6 Ağustos 2020’de Kahire yönetiminin, Doğu Akdeniz’de Yunanistan ile deniz sınırlarını belirlediği anlaşmada sınır çiziminin Meis Adası’ndan başlatılmasına karşı çıkmasıyla başlamıştı. Yunanistan da böylece adaların otomatik olarak kıta sahanlığı yarattığı tezinden geri adım atmış olmuştu.
Bakan Çavuşoğlu geçen sene yaptığı açıklamalarda da Mısır’ın Türk kıta sahanlığının güney sınırını kabul etmesinden Ankara’nın memnuniyet duyduğunu kayda geçirmişti.
Miçotakis’in sene başında istikşafi görüşmeler başlarken yaptığı “Türkiye ile aramızdaki deniz yetki alanlarının belirlenmesini ve uzun vadeli çözümler bulmayı amaçlıyoruz” açıklamasını ve tarafların gerekirse Uluslararası Lahey Adalet Divanı’na gitmesi çağrısını da hatırlatmak gerekiyor.
Dendias’ın Ankara ziyaretinde bu konunun gündemin önemli maddelerinden biri olması bekleniyor.
Denidas’ın ziyaretinin ardından Mevlüt Çavuşoğlu’nun da Atina’yı ziyaret etmesi planlanıyor.
Doğu Akdeniz’de tatbikat
Doğu Akdeniz konusunda gerilimin azaltılması amacıyla diplomasi trafiği hızlanmışken taraflar bir yandan da taleplerinden vazgeçmeyecekleri mesajı vermeye devam ediyor.
Dendias Ankara’dayken bir yandan da Doğu Akdeniz’de bu kapsamda yedi ülkenin katılımıyla başlayan askeri tatbikat devam ediyor.
Pazartesi günü başlayan ve Yunanistan’ın planlamasını yaptığı Iniohos 21 isimli tatbikat, 22 Nisan’a kadar sürecek.
Yunanistan 40’tan fazla, ABD 20’ye yakın, Fransa 11, İsrail 13, BAE altı, İspanya altı ve Kıbrıs bir adet hava kuvvetleri aracıyla tatbikata katılıyor.
